Bodrum’un kuzeyinde, Milas Ovası’na bir lolipop şekeri üzere sokulmuş Bafa Gölü’nün göz alıcı maviliği geride kaldığında güneşin ısıttığı toprak kokusu genizleri yakıyordu. Çomakdağ köylerini saklayan Beşparmak Dağları’nın testere üzere zirvelerine gerçek asfalt yol devamlı yükseliyor, devleşmiş zeytin ağaçları bitmek bilmiyordu. Günlük hayatta giydikleri renk renk kıyafetleri, iki kısım fesleğen ve kır çiçekleriyle süslü klâsik başlıklarıyla nam salan Çomakdağ’ın bayanlarıyla bu türlü başlamıştı tanışmamız. Ege’nin kuytularına gizlenmiş bu renkler diyarında, her köşe başı, her kelam ve her yüz, çiçekler vaktini anlatan bir öyküye dönüştü. Biz kulak verdik, o anlattı…
İkiztaş, Ketendere, Kızılağaç… Klasik mimarisini ve özgün kültürünü günümüze dek koruyan Çomakdağ’ın köyleri.
İkiztaş, Ketendere ve Kızılağaç… Çomakdağ’ın köylerinde bütün konutların kapısı ziyaretçilere açık. Yokuşlu yoldan çıkarken hangi kapıda dursak o konut bizim konutumuz.
AHŞAP SÜSLÜ TAŞ KONUTLAR
Yeşile, mora, maviye boyanmış ahşap süslemeli kesme taş konutları, rengârenk giysili bayanları ve cümbüşü lisanlara destan düğünleriyle Çomakdağ’ın hangi köyüne giderseniz gidin görünüm birebir: Sabah güneşi, ahşap pencerelerden bakan genç kızların, bayanların, ninelerin renk renk nakışlarını aydınlatır. Allı pullu işlemelerinde kuş ve çiçek figürleri dikkat çeker. Kırmızılı, mavili ve yeşilli motifler güya oyalardan fırlayıp canlanacak üzeredir. Çomakdağ’ın bayanları tüm hünerlerini üzerlerinde taşır güya. Zira baştan ayağa kadar şaşırtan bir ihtimamla ilmek ilmek dokunmuş üzeredir yöre bayanının kıyafetleri. Giysilerde yakın vakit önceye kadar görülen ipeğin hâkimiyeti kaybolmuş, pamuklu dokumalar tercih edilir olmuş. Genç kızların başlarında kullandığı renkli yemeniler ise evli bayanlarda ‘çimperi’ denilen ipek başörtüsüne bırakmış yerini. Asırlardır yöreye mahsus Ege kültürünü yaşatan köylerin kesme taştan güzelim meskenleri gökkuşağının binbir rengini buluşturan ünlü bir ressamın tuvali üzere… Bayanlar, tabiatın tüm renklerini taşıyan giysileri, takıları ve başlarına koydukları çiçekleri, Çomakdağ meskenlerinin renkliliğiyle tam bir ahenk içinde.
Taş meskenleri bezeyen ahşap süslemelerin hususları çiçek, bitki, kuş, at arabası tekerleği, bayrak, gökkuşağı ve mozaik üzere hayal gücünün bin bir çeşit eseri. Çomakdağ’da meskenlerden evvel duvarlarla çevrili bahçeye, yöredeki ismiyle ‘hayat’a giriliyor, sonra da ahşap bir merdivenle üst kattaki önü açık, ahşap sundurmaya ulaşılıyor. Veranda olarak tanımladığımız bu alanın Çomakdağ köylerindeki ismi ‘ayazlık’. Bayanların toplandığı, yemek hazırladığı, konuklarını ağırladığı, dikiş diktiği, kanaviçe işlediği yer de burası. Boncuk oyası için renkli gereçler, çeyizler için çiçekli dokumalar getiren bohçacı bayanların buyur edildiği yer da…
Allı pullu basmalar giymiş köy kızlarının çeşme başlarında toprak testilerine su doldurma geleneği hâlâ yaşıyor. Yaşlıların köy kahvehanelerinde saatlerce yolu gözlemesi, meraklı çocukların uçurtma uçurması, yağmurdan sonra topluca yamaçlara, mantara gidilmesi de o denli.
KAPI ÖNLERİ KIYMETLİ
Vaktin yarım asır evvel donup kaldığı Çomakdağ’da uzun yürüyüşlere çıkmak, kent yorgunları için bir klasik. Taş döşeli köy sokaklarında yürürken herkes “Hoş geldiniz” diye sesleniyor. Bütün meskenlerin kapısı ziyaretçilere açık.
Yokuşlu köy yolundan çıkarken, hangi kapıda dursak o mesken bizim meskenimiz. Kapı önleri değerli… Köy bayanlarının gelinlik genç kızlara, asker yolu gözleyenlere, gurbete çıkacaklara nasihatler verdiği yer kapı önleri.
Bayanların, hatta kız çocuklarının bile gün doğarken, ‘harım’a, yani tarlaya gitmesi âdetten. Zeytincilik, elbette en kıymetli geçim kaynağı. Bir vakitler antik Karia uygarlığına hayat veren buz üzere kaynak suları, ısınmasın diye toprak testilerde saklanıyor. Yemek pişirmek için odun ateşinin kora dönüşmesi bekleniyor hâlâ, asırlardır olduğu üzere…
KLÂSİK DÜĞÜNLERİNİ TURİZME AÇTILAR
Çomakdağ’ın bir diğer rengi de düğünleri. Birinci dakikasından son anına kadar adım adım ritüellerle ilerleyen düğünlerin dünya çapında tanıtımı için İngilizce ve Almanca yayın yapan internet siteleri bile kurulmuş. Damat konutuna bayrak dikilmesiyle başlayan düğüne köy halkının tamamı katılıyor. Gelin çeyizi, duruma nazaran minibüs ya da atlarla taşınıyor. Çeyiz getirenlere yemek verilmesi
âdetten… Düğün öncesi, gençlerin köy meydanında güreşe tutuşması, cümbüşün bir modülü. Gelinler, alınlığına sarı liraların dizildiği, gerdanından bir bağla bağlanan özel başlıklar giyiyor. Damadın türküler ve şakalaşmalar eşliğinde tıraş edilmesi, kına gecesi, bayanlı erkekli mahallî danslar, takı merasimi, gerdeğe uğurlama, topluca keşkek yenmesi düğün ritüellerinden kimileri.
Hürriyet
