Serhan Güngör’ün yeni kitabı ‘Gezgingöz’ hem okumayı hem de gezmeyi sevenler için bir yol haritası ve rehber. Bugünkü hudutları dışındaki insan, yer ve nesne hikayeleri üzerinden Türkiye tarihi anlatılan kitap Güngör’ün #tarih mecmuasında yayımlanan Gezgingöz köşesindeki yazılarının derlemesi. Ayrıyeten kitapta 20 kadar da yeni hazırlanmış yazı var. Profesyonel turist rehberi olarak Türk gezginlerle 25 yıldır yaptığı yurtdışı çeşitlerinde ve kendi seyahatlerinde Türkiye tarihi ve Anadolu kültürüne dair izler arayan Güngör, adım attığı her ülkenin tarihini keşfederken unutulmaya yüz tutmuş yahut hiç bilinmeyen Türk-Osmanlı izlerini karşımıza çıkarıyor. Gezgin Güngör ile Anadolu’nun eski çağlardan bugüne uzanan tarihinin hudut dışındaki izleri ve insan hikayeleriyle örülü kitabını konuştuk ve seyahat teklifleri aldık.
?
Serhan Güngör, Meryl Streep’ten Dan Brown’a pek çok ünlüyü gezdirdi.
ÇOĞUNLUK AVRUPA KENTLERİ
Kitabınızda farklı ülkelerden Türkiye tarihine dair izler var. Kaç ülkeden bahsediyoruz?
42 ülkeden 94 yer ve hikaye var. Bunların 69’unu ben yazdım, 25’ini de buralara giden 14 rehber meslektaşım yazdı. Yazdığımız yerlere kesinlikle gittik, hatta tekraren gittik ve tıp götürdük. Bu kitabın özelliği, yurtdışındaki bu yerlerde Türkiye tarihine dair izler aradık ve bulduklarımızı yazdık.
Hangi devirlerin izleri?
Anadolu’nun antikçağlarından Cumhuriyet’in birinci yıllarına uzanan uzun bir vakit dilimini kapsıyor… Bin yıldır Batı’ya yanlışsız bir seyahatimiz var. Osmanlı İmparatorluğu da Avrupa ve Balkanlar’da izler bıraktığı, bu coğrafyalarla yakın alakaya girdiği için kitapta yük Avrupa üzerine.
Başka kıtalar…
Doğal var; Afrika, Amerika ve Asya kıtalarından da izler bulacak okuyucular. Anadolu’dan kaçırılan antikçağ yapıtlarının bulunduğu müzelerden Osmanlı savaş yerlerine, mescitlerden şehitliklere, Atatürk’ün Balkanlar’daki gençliğinden Nâzım Hikmet’in Polonya vatandaşlık evraklarına, Was- hington’daki anıta Sultan Abdülmecit’in gönderdiği kitabeden Japonya’daki Ertuğrul Şehitliği’ne kadar hikayelerin izini sürüyoruz. Yeniden de Türkiye tarihinin dünyadaki tüm izlerini kapsayamadık.
Gezgin ve tarih meraklılarına teklifiniz nedir? Nasıl başlasınlar?
Merak duygusu insanların hayatını manalandıran, onları kendilerini yetiştirmeye, daha iyi olmaya, doğayı, toplumu, insanı anlamaya yönelten çok güçlü bir histir. Merak hissinizi her daim canlı tutun. Okuyun, okuduğunuz yerleri haritadan inceleyin, hayal kurun ve imkânınız olduğunda da bu yerlere gidin, görün. Seyahate çıkarken yalnızca rehber kitaplar yahut internetteki yer bilgileriyle sonlu kalmayın. Gideceğiniz ülkenin kültür katmanlarını ve o ülkenin dünya tarihine tesirini, varsa bizimle kesişim noktalarını araştırın.
Hansaray, Bahçesaray / Kırım
1.5 yıldır tatili, seyahati hayal ederek yaşıyoruz. Siz en çok nerelerin hayalini kurdunuz?
Yazmak istediğim ancak şimdi gitmediğim yerlerin hayalini kurdum bu seyahatsiz periyotta. Kuzey Afrika’yı ‘Gezgingöz’ gözüyle tekrar gezmek istiyorum. Mısır ve Tunus’a tekrar gitmek istiyorum. Cezayir’i görmedim, oraya gitmek istiyorum. Roma İmparatorluğu’nun en harika yapıtlarını ve Turgut Reis’ten Mustafa Kemal’e Türk tarihi izlerini barındıran Libya’ya seyahat etmeyi istiyorum. Libya ve Suriye’nin en kısa müddette huzur ve barışa kavuşmasını diliyorum.
Yurtdışında ve yurtiçinde görmemizi mutlaka tavsiye ettiğiniz beş nokta neresidir?
Türkiye ve dünya tarihinde çok kıymetli gördüğüm yerleri tavsiye ederim. Türkiye’de İstanbul, Çanakkale, Şanlıurfa ve Gaziantep, Antalya, İzmir vilayetlerimizde bulunan bütün antik yerleşimler, anıtlar ve tarihi kültür mirasımızın görülmesi gerekir; Türkiye tarihinin dünya tarihine tesirini anlamak için. Yurtdışındaysa Londra, Roma, Paris, Kahire ve Selanik; yerleri, müzeleri ve bizim tarihimize dair barındırdıklarıyla çok değerli dünya kentleridir bence.
Türklerin yurtdışındaki izlerini sürdüğünüz en değişik seyahat hangisi? En çok nerede bir Türk izi gördüğünüzde şaşırdınız?
Kuşkusuz en duygusal yurtdışı seyahatlerimiz Balkanlar’a yaptığımız seyahatler. Türkiye’de pek çok ailenin kökeni Balkanlar coğrafyasına uzanıyor. İmparatorluğumuzun birinci kuruluşundan itibaren temel yeri Balkanlar’dı, çöküşü de Balkanlar’da oldu. Selanik hem bize Atatürk’ü verdiği için hem de bize dair pek çok izi hâlâ sakladığı için en favori şehrimdir. Makedonya’daki Kocacık Köyü, tarihi olarak Türkçenin konuşulduğu en batı nokta. O yüzden bu hoş köyde TİKA’nın yaptırdığı Atatürk Anı Meskeni kitabımın kapak fotoğrafı oldu. Beni en şaşırtan Türk iziniyse Güney Afrika’da, Cape Town’da gördüm. Bo-Kaap denen bölgede bulunan Malay cemaatine Sultan Abdülaziz tarafından gönderilen Ebubekir Efendi’nin 150 yıl sonra hâlâ süren tesiri beni nitekim çok şaşırtmıştı.
Tepedelenli Ali Paşa Sarayı’nın mutfağı, Yanya / Yunanistan
‘İLBER ORTAYLI’DAN İLHAM ALDIM’
Kitabın önsözünü Prof. İlber Ortaylı yazmış. Bu kitapta onun da tesiri var mı?
Birinci kere 1988’de Ankara Bilar’da verdiği seminerlerde öğrencisi olmuştum. Sonra ODTÜ Siyaset Bilimi ve Kamu İdaresi kısmında okurken derslerine girdim. 90’ların başında ODTÜ’deki derslerinde tarihin coğrafya bilgisi olmadan öğrenilemeyeceğini bize belletti. Yıllar sonra kendisi hoca, ben de rehber olarak kümelerle birlikte yurtdışı seyahatleri yaptık. Hocamızın hem kitaplarında hem de birlikte yaptığımız seyahatlerde, gittiğimiz ülkelerin tarihleriyle ülkemizin tarih ve kültürünün kesişme noktalarını vurgulaması bana ilham verdi.
Tarih tanınan bir alan. Diziler, sinemalar yapılıyor. Türk tarihi nasıl okunmalı?
Türk tarihi harikulade bir dinamizm içeriyor. O yüzden, coğrafya, harita ve yer bilgisi olmadan anlayamayız. Zenginlik ve zafer günleri kadar sefalet ve mağlubiyetleri de öğrenmek, bunların tahlilini yapmak gerek. Her okumamızda da tarihin içinde geçen yerleri, kentleri, dağları, ırmakları merak edip bunları kesinlikle bir tarih atlası yahut haritadan incelemeli ve ziyaret etmeli.
Serhan Güngör (solda) ve İlber Ortaylı (sağda) Lübnan’a düzenledikleri tıpta.
Hürriyet
