Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan en fazla etkilenen bölümlerden birisini de çocuklar oluşturuyor. Pekala sarsıntıdan etkilenen çocuklara nasıl yaklaşmalıyız ?
Afet sonrasında çocukların ruh sıhhatinin korunmasının değerine değinen Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi (EÜTF) Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Anabilim Kolu öğretim üyesi Prof. Dr. Burcu Özbaran, afetin akabinde öncelikle çocukların fizikî güvenliğinin sağlanmasının gerektiğini söyledi. Prof. Dr. Özbaran, kuralların uygunluğuna nazaran hayatın mümkün olduğunca çabuk olağana dönüşünün, çocukların ruh sıhhati açısından ehemmiyet taşıdığını vurguladı.
Çocuk ve Gençler Doğal Afetlerle İlgili Bilgilendirilmeli
Deprem, sel, fırtına üzere doğal afetlerin ömrün bir kesimi olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Özbaran, “Yaşamı tehdit edici olmadıkça çocukların da erişkinlerin de mevcut olaylarla başa çıkması çok daha kolay lakin can kayıpları, yuva kayıpları, uzuv kayıplarının yaşandığı daha büyük ve kitlesel afetlerde her birimizin başa çıkma sistemleri de zorlanıyor. Her durumda olduğu üzere bu üzere durumlarda da, öncesinde çocuk ve gençleri doğal afetlerle ilgili bilgilendirmek, kendisini ve yaşadığı dünyanın ve tabiatın nasıl bir sistem içinde çalıştığını, anlayacağı lisanda, oyun ve kolay çizimlerle öğretmek, esirgeyici ruh sıhhati için çok bedelli. Bir çocuk; bildiği, muhakkak olan, öngörülebilir bir durumla daha kolay başa çıkabilir ve denetim kaybı duygusu daha kolay onarılabilir” diye konuştu.
Depremden etkilenen çocuklara karşı nasıl yaklaşılması konusunda Prof. Dr. Burcu Özbaran tekliflerde bulundu.İlk Akut Evrede Depremzede Çocuklarla Bağ Kurulmalı!
Afet sonrasında öncelikle çocukların fizikî güvenliğinin sağlanması gerektiğini tabir eden Prof. Dr. Özbaran, “Doğal afetler kelam konusu olduğunda, birinci başta en kıymetli olan, çocuğun fizikî güvenliği, aç ve susuz kalmaması ve yakınlarının yanında olmasının sağlanmasıdır. Bu unsurlar, çocuğun ruhsal olarak olumsuz etkilenmesini en aza indirecektir. Ruhsal birinci yardım dediğimiz, çocuğun güvenliğini ve temel gereksinimlerini karşıladıktan sonra, çocukla müsaade verdiği seviyede bağ kurmak, onu izlemek, konuşmak isterse dinlemek, bağ kurmak, erişkinlerde olduğu üzere çocuklarda da afetlerin birinci akut evresinde, insanın beşere sunduğu doğal ve destekleyici reaksiyonlardır ve çok değerlidir” dedi.
Afet Sonrası Hayat Mümkün Olduğunca Çabuk Olağana Dönmeli
Afet sonrası çocukların reaksiyonlarının değişkenlik gösterebileceğini söyleyen Prof. Dr. Özbaran, “Çocuk ve ergenler, travma üzere beklenmedik ani ve sarsıcı olaylara değişken bir yelpazede reaksiyon verirler. Bedensel yakınmalar, uyku ve iştah meseleleri, kabuslar, keyifsizlik, olan bitenle ilgili kendini suçlama ve sorumlu hissetme, konsantrasyon ve öfke meseleleri, tepkisizlik bunlardan bazılarıdır. Travma kelam konusu olduğunda, erişkinlerin çocuklar için yapacağı şey, çocuğun inançta hissetmesini sağlamak, çocukların tabirlerini ve konuşmalarını sabırla ve samimiyetle dinlemek, anlatmak istiyorsa müsaade vermek, istemiyorsa zorlamamak, his sözü için oyun ve fotoğraf yapma üzere aktiviteleri kullanmak başta gelir. Çocuklar için travmatik olay, durum, denetim hissini zedelediği için, süreç içinde, denetimin kendilerinde olduğu hissini onarmak için, seçim talihinin olabileceği kolay sorularla denetim hissini inşa etmeye çalışmasına dayanak olmak da kıymetlidir. ‘Hangi yemeği istersin, hangi resmi çizmek istersin, ne yapmak istersin’, ya da çocuk hastanede tedavi alıyorsa ve karşılık bahtı varsa ‘damar yolunu hangi kolundan açalım’ üzere sorular bunlara örnek olabilir. Bir öbür kıymetli bahis da travma ya da afet sonrası, hayatın mümkün olduğunca çabuk olağana dönüşünü sağlamak, çocuk için travma sonrası yapılanan yeni sistem içinde rutinler oluşturmasına imkan vermektir. Okul ve akran bağlantısının kurulacağı ortamların kolay de olsa sağlanması, travmayı yaşayan çocuk için de, şu anki ülkemizin yaşadığı geniş çaplı afette olduğu üzere, travmayı birebir yaşamayan fakat seyirci kalan öteki çocuklar için de gereklidir” dedi.
Çocuklar Medyadaki Travmatik İmajlardan Korunmalı
Travma sonrası kaçınılması gereken davranışları anlatan Prof. Dr. Özbaran, “Travmada, yapılması gereken ve uygun olan şeyler dışında çocuk ve gençlerin afet sonrası ruhsal güzel hallerini korumak yahut bozulmasını önlemek için yapılmaması gereken şeyler de mevcuttur. Çocukları ve gençleri konuşmaya ve olayı anlatmaya zorlamamak, yaşadığı ve dışa vurduğu hisleri eleştirmemek, güçlü ve duyarsız olmasını salık vermemek, bu bahiste baskı yapmamak, yanlış, gerçek dışı bilgi ve aldatıcı umutlar vermemek, palavra söylememek gerekir. Travmatize olmuş çocukların yanı sıra bu duruma şahit olan, afet bölgesinde yer almayan çocuklar için toplumsal medya, televizyon üzere travmatize edici bilgi veren uyaranlara maruz bırakmamak ve çocuğu bu durumdan korumak gerekir. Travma ve afetlerin birinci devirlerinde olan, üstte sayılan belirtileri doğal ve ‘olağandışı bir duruma verilen doğal tepkiler’ olarak kabul etmeliyiz. Fakat sayılan belirtilerin uzun sürmesi, ailenin çocuğunun ruh sıhhati ile ilgili rastgele bir telaşı olduğu durumlarda kesinlikle bir çocuk psikiyatrisi uzmanından dayanak almakta gecikilmemelidir. Umarız ki bu türlü afetler tekrar yaşanmasın, can ve mal kayıpları olmasın, çocuklar, aileleri ile yuvalarında, arkadaşları ile okullarında memnunlukla yaşayabilsinler” diyerek kelamlarını tamamladı. (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)
