Teşebbüsçü Fatmanur Erdoğan, Kovid-19 pandemisi öncesinde Türkiye’nin uzaktan çalışma konusunda birçok Avrupa ülkesine nazaran çok daha iyi bir noktada olmasının, daha uyumlu ve genç bir nüfus olmasından kaynaklanabileceğini lisana getirdi. Pandemiyle uzaktan çalışmanın dünyada çok daha yaygın hale geldiğine değinen Erdoğan, “Sebep çoğunlukla çalışan sıhhatini korumak emelli olsa da birebir vakitte ticaretin etkilenmesi ve birçok bölümde karlılığın düşmesi işletmeleri yeni tahlil arayışlarına itti.” dedi.

Erdoğan, son 10 yılda değişen iş modellerine bakıldığında işletmelerin önemli değişim içinde olduğunu belirterek, “Global olarak önümüzdeki 10 yıl içerisinde, ekonomik ticaretin yüzde 30’u platform iş modelleri üzerinden yapılacak. Birçok şirket e-ticaret ve e-ihracata yöneldi. Örneğin Türkiye’de e-ihracatın toplam ihracat içerisindeki hissesi yüzde 1. Tüm bunlar önümüzdeki periyotlarda ilerlemeci kaslara sahip çalışanlara olan gereksinimi artıracaktır.” diye konuştu.
Ticari alanda yapılan iş modeli inovasyonlarının, genelde insan kaynakları üzere takviye ünitelerinde pek görülmediğine dikkati çeken Erdoğan, “Yönetimlerin bu mevzuyu insan kaynakları alanında bir çalışma modeli inovasyonu olarak düşünmesi, yara bandı tahlillere gitmesinden daha faydalı olacaktır. Mevzuya yalnızca çalışan sıhhatini korumak yahut maliyetleri azaltmak penceresinden bakmayı bıraktığımızda işletme stratejisiyle paralel hareket edecek bir çalışma modeli ortaya çıkacaktır. Stratejik planlamaya değer veren şirketler bu istikamette hareket edecek ve öbürleri ile ortalarındaki fark giderek büyüyecektir.” değerlendirmesini yaptı.

“Mekan bağımsız çalışma, yaratıcı yeteneklerin kapasitelerini değerlendirebilme imkanı sunuyor”

Erdoğan, yer bağımsız iş yapabilmeye şimdi çalışanların ve idarelerin pek birçoklarının alışamadığını belirterek, şöyle devam etti:

“Mekan bağımsız iş yapmaya alışan kitle yaratıcı, yeniliklere yüksek oranda açık olan, çoklu yeteneği olan ve teşebbüsçü kişilikler oldu. Bu bireylere ilerlemeciler diyoruz. Dijital transformasyon ajandası olan şirketler yıllardır yer iyileştirmelerine gidiyordu. Bu şirketlerin hiçbiri yaratıcı yetenekleri bünyelerine çekmek hedefiyle tertiplerini kurgulamayı seçmedi. Bu biçimde yapılan tüm iyileştirmeler ahenk odaklı ve muhafazacı kasları yüksek olan çalışanlara yöneliktir. Zira işletmelerin çalışan seçimleri dijitalleşme, yaratıcı yıkım, inovasyon, yaratıcılık üzere sözlerin havada uçuştuğu bu devirlerde bile yüklü olarak müdafaacı ve ahenk odaklı çalışanı seçme istikametinde oluyordu. Hala işletmelerde ilerlemecilerin (yaratıcı yeteneğin) sayısı orantısız bir biçimde azdır. Bu nedenle değişime direnç yüksek, yeniliklere yaklaşım ürkek ve hareket süratimiz operasyonel. Bu çeşit ortamlarda krizler değişimi körükler. Bir çok işletme bu durumun hala farkında değil. Yer bağımsız çalışma artık yaratıcı yeteneklerin kapasitelerini daha evvel imkan olmadığı oranda değerlendirebilme imkanı sunuyor.

Halbuki büyük kentlerde yaşayan insanların uzun yıllardır trafik sorunu ile önemli boğuştuğunu biliyorduk. Bu durum hem verimsizliğe hem uykusuzluğa hem de memnuniyetsizliğe yol açıyordu. Buna karşın uzaktan çalışma anlayışı tam manasıyla bir türlü entegre edilemedi. Yetenek açığı olduğundan yakınan şirketler uzaktan çalışma sistemi ile gruplarına yaratıcı yetenekleri katamadı. Yetenek konusunu ülke hudutları ile kısıtlı tutmaya çalışmak, muhafazacı kaslarla düşünüp hareket etmeye devam etmek demektir.”

“Uzaktan çalışma beraberinde diğer bahislerin da masaya yatırılmasını gerektirecek”

Şirketlerin, uzaktan çalışma ile iş görüşmelerinin online ortamlara taşındığından yahut artık kent bağımsız işe alım yapılabildiği halde yetenekli insanı elde tutmanın çok sıkıntı hale geldiğinden bahsettiğini aktaran Erdoğan, “Bu tavır, işletmelerin bahse bakış açılarının hala klasik olduğunu gösteriyor. Şirketlerin iş arayanlara verdiği teklifler ortasında ‘online iş görüşmesi sırasında bulundukları ortamın profesyonel görünmesini sağlamak’ üzere yorumların olması, ‘iş ömründe yeni insan’ı şimdi anlamaktan uzak olunduğunu düşündürtüyor.” dedi.

Erdoğan, işe alımlarda adaylarda aranan koşullar ortasında “esneklik”, “dayanıklılık”, “stresle başa çıkma” ve “hızlı adaptasyon” üzere faktörlerin bulunduğunu kaydederek, şunları söyledi:

“Oysa şirketler bize süratli adaptasyon kasları olmayan, esneklikleri düşük, dayanıklıkları kırılgan ve gerilimli ortamlar olduklarının iletisini verdi. Lakin yumurta kapıya dayandığında, mecbur iseler elleri mahkum adapte olduklarını ve değişime açık olduklarını gösterdiler. Öyleyse yetenekli insanı ellerinde tutmak isteyen şirketlerin, bu beklentileri kendilerinin nasıl karşıladığını gösteren bir taahhüdü olması gerekecek. Şirketler yetenekli çalışanlara verdikleri bu kültürel taahhütleri yerine getirmediğinde sorumlu tutulabilecek. Aksi takdirde, klâsik işletme yapılarındaki üzere tek taraflı çalışma anlayışları doğrultusunda imzalatılan iş kontratları ile yetenekli insanı bu periyotta ve sonrasında ellerinde tutmaları pek mümkün olmayacak. İşsizliğin yüksek olduğu periyotlarda kendini avantajlı gördüğü için çalışanı daha düşük fiyatlar ve imkanlarla elde tutmaya çalışma anlayışı, bir süre sonra önemli manada geri tepecektir. Yaratıcı ve yetenekli insanın alternatifleri yüksektir; dayanıklılığı kuvvetli olduğundan iş hayatında yaşanan dalgalanmalarla nasıl başa çıkacağını çok iyi bilir.”
Uzaktan çalışmaya geçildikten sonra işletmelerin üzerine önemli sorumluluklar düşeceğinin altını çizen Erdoğan, “Mekan bağımsız, uzaktan çalışma pandemi gerisinde da büyük ölçüde devam edecek. Yüz yüze toplantıların mümkün olduğu devirlere gelindiğinde hibrit işler tercih edilecek fakat yüklü olarak uzaktan çalışma bir hayat alışkanlığı olacak. Bu nedenle insanların hayat tarzları de değişeceğinden, otonomilerinin yüksek olduğu, yaşayacakları kenti seçme imkanlarının olduğu bir yapının yaratacağı mental, toplumsal ve fizikî konforu bırakmak istemeyeceklerdir.” diye konuştu.

Erdoğan, uzaktan çalışma konusunun beraberinde diğer hususların da masaya yatırılmasını gerektireceğine işaret ederek, bu soruları, “Örneğin, çalışanın 24 saat boyunca online olması beklenecek mi? Aylık olarak konutundan ya da öbür bir yerden çalışacağı için ev/mekan kira fiyatları ödenecek mi? Tüm çalışanlara akıllı telefonlar verilecek mi? Hem bayan hem erkek uzaktan çalışma ortamı içinde olduğunda, çocuklarının kreş fiyatları karşılanacak mı? Her çalışan için günlük yemek fiyatı ödenecek mi? Sigorta kapsamlarına ruhsal danışmanlık hizmetleri eklenecek mi?” diye sıraladı.

“İster istemez uzaktan iş yapma anlayışı oturacak”

Erdoğan, uzaktan çalışmayla ilgili en temel sorunun şu evrede yüz yüze ortamda bulunamamak olduğunu belirterek, şunları kaydetti:
“Yüz yüze bulunduklarında pandemi nedeniyle tedirginliklerinin yüksek olması, insanların sevdiklerine sarılamaması hasebiyle insanın en temel muhtaçlığı olan temassızlığın çalışanın psikolojisini negatif istikamette etkilemesi. Türkiye üzere ülkeler bağlantıya işten daha çok değer veren toplumlardır. Bu nedenle satış üzere alanlarda çalışanlar yüz yüze teması dijitale her daim tercih ederler. Şu an bu mevzular sorun üzere dursa da önümüzdeki periyotlarda verimliliğin artığını, gereksiz yazışma, yol kat etme üzere problemlerin ortadan kalktığını görünce, bu hibrit modelden hoşlanacaklardır. O vakte kadar tahminen biraz daha gerginlik olabilir. Lakin yurt dışı seyahatlerin 2025 yılına kadar önemli oranda azalacağını göz önünde bulunduracak olursak, zati işletmeler iş modellerini de değiştirecekleri için, ister istemez uzaktan iş yapma anlayışı oturacak.”

Hürriyet