Geçen yıl 25 Mayıs’ta tüm dünyayı şoke eden ve ABD tarihine geçen bir olay yaşandı. ABD’nin Minnesota eyaletinin en büyük kentlerinden Minneapolis’te siyah Amerikalı George Floyd, polis tarafından sokak ortasında gözaltına altına alınırken boğazına basılarak azaba maruz kaldı. Polis memurunun diziyle yaklaşık 9 dakika boynuna bastırdığı Floyd boğularak hayatını kaybetti. Olay anının görüntüye kaydedilmesi yaşanan infialin boyutunu artıracaktı.
PEKALA 25 MAYIS GÜNÜ OLAY NASIL GELİŞTİ?
46 yaşındaki George Floyd, memleketi Teksas’tan yıllar evvel ayrılıp Minneapolis’te yaşamaya başlamış, kendi halinde bir Amerika vatandaşıydı. Kısa bir müddet evvel bir gece kulübünde muhafaza olarak çalışıyordu lakin milyonlarca Amerikalı üzere Floyd da koronavirüs salgını nedeniyle işini kaybetmişti.
25 Mayıs günü Güney Minneapolis’teki Cub Foods isimli marketten bir paket sigara satın aldı. Alışveriş sırasında verdiği 20 dolarlık banknotun düzmece olduğunu düşünen market sahibi durumu çabucak polise ihbar etti. Floyd ayrıyeten Cup Foods’un daimi müşterilerindendi. Hatta NBC kanalına konuşan market sahibi Mike Abumayyaleh, Floyd’un güler yüzlü, hiçbir vakit sorun çıkarmayan biri olduğunu açıklıyordu. Yalnız şunu belirtelim olay günü Abumayyaleh markette değildi. Banknotun geçersiz olduğundan şüphelenip polise ihbarda bulunan genç bir çalışandı.
İhbar üzerine olay yerine çabucak polis geldi ve Floyd’u kelepçeledi. Ama Floyd takım aracına bindirilirken direndi ve kelepçeli olarak, polis tarafından yüz üstü yere yatırıldı. İşte olaylar da tam da bu sırada gelişti.
Kimi görgü şahitlerinin telefonlarıyla görüntülediği olay sırasında kelepçe takılan George Floyd’un tekraren “Lütfen, bırakın, nefes alamıyorum” formunda yalvardığı, bir müddet sonra da hareketsiz kaldığı, lakin polisin dizini uzun mühlet Floyd’un boğazından çekmediği görülüyordu. Floyd’a bu müdahaleyi yapan ise 44 yaşındaki polis memuru Derek Chauvin’di… Chauvin’in yanındaki başka iki polis memuru Floyd’u yerde tutmaya yardım etti, dördüncü bir polis de etraftakilerin müdahale etmesini engelledi.
Bu orantısız güç kullanımı sonrası olaya karışan dört polis gözaltına alındı. Bu ortada yalnızca polis memurları değil olay yerinden canlı yayın kontakları yapan CNN muhabiri Omar Jimenez de polis tarafından gözaltına alındı. Hatta Jimenez ile birlikte üretimci ve kamera operatörü de dahil olmak üzere tüm CNN takımına Minneapolis polisi tarafından kelepçe takıldı. Sonrasında polis memurlarının işine çabucak son verildi. Akabinde da Minnesota Ceza Muhakemesi Ofisi ile Federal Soruşturma Ofisi olayı incelemek için soruşturma başlattı.
Tüm bu imajlar toplumsal medyaya da fikir ülkede siyahilere yönelik polis şiddeti tartışmaları tekrar alevlenmiş oldu. Artık ABD’de George Floyd olayları ismi altında yeni bir hareket doğuyordu. Pek çok vatandaş, ABD başta olmak üzere tüm dünya genelinde olayı kınamak için toplumsal medya üzerinden gönderiler paylaştı.
BU OLAYLAR NE BİRİNCİ NE DE SON
Floyd’un yaşadıkları ülke çapında protestoların artmasına neden olan birinci olay değil. Örneğin 12 yaşındaki Tamir Rice’ın mevti de ülkede çok ses getirmişti. Cleveland kentinde elinde oyuncak tabancayla oynadığı için polis memuru tarafından öldürülmüştü. Olayla ilgili Savcı, “Polis memurları Garmback ve Loehmann’ın hareketleri hata değil” demişti. Polis memurları cezasız kalmıştı.
Daha sonra 25 yaşındaki Ahmaud Arbery, 23 Şubat günü Georgia’da koşarken bir hırsıza benzettiklerini söyleyen komşuları tarafından vurulmuştu. 26 yaşındaki Breonna Taylor ise polisin Kentucky’deki meskenine girip 8 el ateş etmesi sonucu hayatını kaybeden bir sıhhat çalışanıydı. Vefatlar azalmıyor bilakis gitgide artıyordu. Bu bahisle ilgili Washington Post’ya yer bir haber hayli ilgi cazibeli…
Haberde 2017’den 2020’a kadar ABD’deki bütün etnik kümeler ele alındığında polis şiddetinden ölenlerde yüzde 1,7’lik bir artış olduğunun altı çiziliyor. Lakin hayatını kaybeden şahısların ilişkin oldukları etnik kümelere bakıldığında ise 2017-2019 ortasında yalnızca Siyahi Amerikalılarda ölümlerin arttığı dikkat çekiyor. Bu müddette Afrika kökenli vatandaşların vefatlarında yüzde 5,3’lük bir artış yaşanırken, Beyaz Amerikalılarda yüzde 19’luk, Hispaniklerde ise yüzde 11’lik bir düşüş olmuş.
Siyahi Amerikalılar ABD’nin toplam nüfusunun yalnızca yüzde 12’sini oluşturuyor. Beyaz Amerikalılar yaklaşık yüzde 60, Hispanikler ise yüzde 18’ini… Bu durumda Siyahi Amerikalıların polis şiddetinden ölme oranının başka etnik kümelere nazaran çok daha yüksek olduğu ortaya çıkıyor.
NEDEN BU KADAR SES GETİRDİ?
Tüm bu yaşananların içinde George Floyd’un vefatı bugüne kadar yaşananlardan daha büyük bir kitlesel reaksiyona dönüştü. ABD genelinde 50 eyalette, nüfusun yüklü olarak beyaz olduğu kentler ve kırsal kesimde çok sayıda şov düzenlendi. New York Üniversitesi’nde Black Lives Matter hareketi üzerine ders veren aktivist Frank Leon Roberts BBC’ye yaptığı açıklamada bu durumu şöyle özetliyor:
“George Floyd’un vefatı üzerine pek çok farklı faktör bir ortaya gelip, ‘isyan için eksiksiz bir fırtına’ oluşturdu. Polis şiddetinin evvelki birçok örneğinde bilinmeyen bir anlatım ihtimali vardı, ne olduğuna dair kısıtlı manzara yahut polis memurunun hayatından kaygı ettiği için anlık bir karar aldığı telaffuzları vardı. Bu olay ise büsbütün açık bir adaletsizlik aksiyonuydu, beşerler Floyd’un silahsız ve aciz durumda olduğunu görebiliyordu”
PROTESTOLARIN ŞİDDETİ ARTTI
Protestolar gitgide artmaya başlamıştı. Bilhassa vefattan sonraki altıncı günde olaylar tüm ülkeye yayıldı. Protestolarda en az 5 kişinin öldürüldüğü bildirildi. Mevt haberlerinin geldiği kentler ortasında Indianapolis ve Chicago da vardı. 75’ten fazla kentte protesto şovları düzenlendi. En az 4 bin 400 kişi gözaltına alındı. ABD çapında birçok kentte sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
Hatta o periyot ABD Lideri Donald Trump, artan şiddet olaylarının yatıştırılması için orduyu devre sokma tehdidinde bulundu. Trump kentlerin ve eyaletlerin protestoları denetim edememeleri ve “halklarını koruyamamaları” halinde gerekli yerlerde askeri birlikleri konuşlandıracağını, “halk için sorunu süratle çözeceğini” söylüyordu.
Bilhassa geçtiğimiz Haziran ayında Washington DC’de on binlerce insan sokaklara döküldü ve kalabalığın neredeyse yarısı siyah değildi. Birçok protestocu bilhassa harekete dayanak veren pankartlar getirmişlerdi. Hatta kimi yerlerde polisler bile protestolara dayanak verdi.
Protestolar yalnızca ABD ile hudutlu da kalmadı. Avustralya’da Sidney, Melbourne ve Brisbane’de düzenlenen şovlarda yerli halkın yaşadıkları sıkıntılara dikkat çekildi. Fransa, Almanya, İspanya ve İngiltere’de de şovlar vardı. İngiltere’nin Bristol kentinde düzenlenen şovda protestocular, 17’nci yüzyılın ünlü İngiliz köle tüccarı Edward Colston’ın heykelini yıkıp ırmağa attı.
BAŞLARI KARIŞTIRAN BİRİNCİ DURUŞMA YAPILDI
Polis memuru Derek Chauvin’in yargılandığı dava dün yapılan birinci duruşmayla başlamış oldu. Duruşmada savcılık farklı açıdan çekilmiş yeni bir görüntüyü mahkeme salonundaki taraflar ve heyet üyelerine izletti. Akabinde Savcı Jerry Blackwell, Floyd’un vefatına yol açan şeyin, olayın akabinde açığa alınan polis Derek Chauvin’in diziyle Floyd’un boynuna bastırması olduğunu ve “Orantısız güç kullanan Chauvin’in rozetine ihanet ettiğini” söyledi.
Savunma avukatı Eric Nelson ise heyet üyelerine bu olayın “Siyasi ya da toplumsal bir olay olmadığını” söyleyerek olayın iki tarafının olduğunu söyledi. Vefata yol açan farklı dış faktörler de olduğunu belirtti. Bu noktada söylemiş oldukları da çok ilginç… Nelson, Floyd’un elinde birtakım yasa dışı haplar olduğunu, polisin bu hapları ele geçirmemesi için yuttuğunu ve boğulmasına bu hapların da sebep olabileceğini savundu.
Birinci duruşmada üç görgü şahidinin savcılık ve savunma avukatları tarafından tabirleri alındı. Birinci şahit olan Jena Scurry, Floyd’un tartışma yaşadığı dükkana polisi yönlendiren memur. Scurry, “Olayın tamamını izlemedim zira polisi oraya yönlendirmekle uğraşıyordum” diye konuştu.
Scurry’nin akabinde 23 yaşındaki Alisha Oyler’ın tabiri alındı. Olay anını görüntüye çekenlerden biri olan Oyler, olay sırasında sokağın karşısındaki bir dükkanda çalışıyordu. “Floyd polis arabasından indirilip yere yatırıldığında birden kalabalık toplandı” diye anlatan Oyler, sözü alınırken zorlandığını belirli ederek birtakım sorulara “Hatırlamıyorum” cevabını verdi.
Son şahit olan Donald Williams ise olay anında Chauvin’e çok yakın olduğunu, kendisini Floyd’un nabzını denetim etmesi konusunda uyardığını söyledi ve Floyd’un son anlarını “Bir torbadaki balık üzere yavaş yavaş ölüyordu, artık canı vücudunda değildi, hayatını kaybediyordu” diye anlattı.
Floyd’un vefatına neden olan polis memuru Chauvin savcılar tarafından ‘ikinci dereceden cinayet’ ile suçlanıyor. ABD ceza maddelerine nazaran bu ‘öldürme kastı olmadan mevte yol açmak’ manasına geliyor ve bu kabahati işleyene verilebilecek en ağır ceza Minnesota eyalet maddelerine nazaran 40 yıl mahpus. Mahkemeden çıkacak sonuç yalnızca ABD değil tüm dünya için merak konusu…
Kaynak: The Washington Post, The New York Times, BBC, BBC Türkçe, Reuters, Euronews, Anadolu Ajansı
Hürriyet
