Ziya Selçuk, Giresun’da gerçekleştirdiği ziyaretler kapsamında, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) Lideri Muhiddin Gülal’ın da iştirakiyle basın mensuplarıyla bir ortaya gelerek değerlendirmelerde bulundu. Demokrasiyle ilişkilendirilmemiş, iktisatla irtibatı bulunmayan bir eğitimin her vakit içe kapalı ve üretimden kopuk olduğunu belirten Selçuk, bu nedenle eğitimin her vakit çağın ve günün marifetlerini dikkate alan, bu hünerleri kazandırmak için de hem ulusal hem de üniversal eksende insan yetiştirme maksatlarını gözeten bir kurum olması gerektiğini söyledi. Selçuk, Türkiye’de meslek lisesindeki marifet setleri ile sanayi ve hizmet dalının gereksinim duyduğu maharet setlerinin örtüşmesini hedeflediklerini belirterek şöyle konuştu:
“Bu yüzden de 50’nin üstündeki dalla birebir toplantılar yapıp, uzun periyodik çalışmalar yapıp, ‘Sanayi ve hizmet bölümünde maharetlerin yenilenmesine ait neye gereksiniminiz varsa bizim müfredatımız odur. Öğretim programlarımız buna ahenk sağlar. Zira bizim mezunlarımızın sizin üretimde beklediğiniz niteliklerle yüzde 100 örtüşmesi ana hedefimiz’ dedik. Bu gerçekleşti ve bölüm temsilcileri kendi dijital altyapıları, otomasyon yapıları ve memleketler arası birtakım standartları gözeterek… Örneğin, ayakkabıcılık bölümü, robotik alan, otomasyon alanı, turizm alanı, hangi alan olursa olsun her birisinin gereksinimi olan marifet havuzu ortaya konuldu ve ‘Biz bunları ders olarak istiyoruz.’ denildi. Bu sağlandı ve bunun ötesinde de ustabaşılarının derse girebilmesinin önü açıldı. Fabrikaların içine okul açılabilmesiyle ilgili bir mevzuat düzenlemesi yapıldı. Mesleksel eğitimdeki üretimden elde edilen gelirde yüzde 15 Hazine kesintisi varken bu yüzde 1’e indirildi. Bu sayede meslek liselerinde üretim patlaması yaşandı.
FABRİKA VE OTEL İÇERİSİNDE OKUL
Uzun yıllardır endüstride ve hizmet bölümünde makine parkı, dijital altyapı ve irtibat altyapısı dijitalleşti, otomasyon da çok arttı. Okullardaki makine parkı, araç-gereçler, öğretmen nitelikleri, müfredat içerikleri ve gibisi birçok konunun mevcut gelişmelere paralel yenilenme gereksinimi var. Biz şu anda bir formda yapabildiğimizi okullarda yapıyoruz, yapamadığımız konularda da özel dalın imkanlarını kıymetlendiriyoruz. ‘Bir otelin içerisinde okul kuralım. Aslında çalışma alanı orası, müşteri orada, orada öğrensinler ve orası okul olsun’ dedik. Turizm Bakanlığımızla iki yıl içerisinde 200 civarında bir okul açacağız, şu anda 50 civarında okulumuz var. Bunların hepsi iş öncelikli, iş garantili okullar… Alışılmış bu ortada iktisatta, üretimdeki gelişmeleri dikkate alan bir eğitim yaklaşımı… Örneğin, savunma endüstrimiz dünyada öncü noktada. O vakit savunma endüstrisinin teknisyen altyapısını yetiştirmek gerekiyor. O vakit ASELSAN’ın içine okul açıyoruz. Gebze’de organize sanayi bölgesine ya da İstanbul Teknik Üniversitesi’nin teknoparkının içine lise açtık ve bunlar Türkiye’de birinci sefer yüzde 1’lik dilimden öğrenci alıyor. Elektrikli araba lisesi açtık, buna emsal neye muhtaçlık varsa artık okul ve eğitim o. Türkiye’de özel kesimin meslek eğitim merkezi açabilme müsaadesini aldı. Meslek eğitim merkezi, çıraklık eğitimi demek. Mesela, Almanya’da mesleksel eğitimin yüzde 85’i özel kesimin elinde. Bizde meslek okullarının yüzde 5’i özel bölümle ilgili. Bu niçin kıymetli? Zira özel kesim esasen fabrikasına, makine parkına yatırım yapıyor, güncelliyor kendini. Hazır orada imkan varken, o vakit okul orası, eğitim ortamı orası olsun, orayla bir arada çalışalım. Makine parkını okula kurmak yerine orada hazır olanı kullanalım, bir arada çalışalım ve ustabaşıları da derse girsin. Bunun yasal ve uygulama altyapısı hazır. Meslek eğitim merkezlerinden mezun olanların yüzde 88’i istihdam edildi. Bu kapsamda çıraklık eğitimine başvuran öğrenci sayısında da değerli bir artış yaşandı.
ÜRETİMİN GEREKTİRDİĞİ MAHARET SETİNE YÖNELİK EĞİTİM
Meslek eğitim merkezini bitirenler lise mezunu sayılıyor, orada esasen dersler veriliyor. Evvelce, ‘Ben lise okuyacağım, bir de çıraklık-kalfalık bitireceğim, herkes dört sene okurken ben niçin daha fazla yıl kaybedeyim?’ sorunu yaşanıyordu. Bunu çözdük ve artık çıraklığı bitiren, kalfalığı bitiren lise mezunu sayılıyor. Erkeklerin askerlikle ilgili yaşadığı zahmetler vardı meslek okullarında. Üniversite okumuyorlarsa mezun olduktan iki yıl sonra askere gitmek zorundaydılar. Ulusal Savunma Bakanımızın da dayanağıyla bu zahmetler ortadan kaldırıldı. Okul sonrası tecil de iki yıldan altı yıla çıkarıldı. Meslek lisesi mezunlarının ön lisans okuması halinde yedek astsubay olabilmesi için de bir kanun çıkartıldı. Bütün bunlar üretimin gerektirdiği marifet setine yönelik bir eğitim anlayışıyla yapıldı, aksi takdirde okulların endüstrinin beklentilerini karşılamama durumunun ortaya çıkıyor. Bu kapsamda bir ekosistem kurduk. Ar-Ge kısmı, okul kısmı, üretim kısmı… Bunun İstanbul’da ekosistemini kurduk. İstanbul’a plastik endüstrisiyle ilgili dalın öncülüğünde bir mükemmelliyet merkezi kurduk. Okulunu kurduk, yanında fabrikası var. Böylelikle daha lisedeyken daha ileri uygulamalar yapabilme konusu gündeme geldi. Meslek liselerinin önünü açabilmek için Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’yle (TOBB) ortak bir çalışma yaptık ve organize sanayi bölgelerinin içinde ya da dışındaki yüzlerce okulun hamiliğini üstlendiler. Yani birebir artık okulun idaresi yalnızca öğretmenler tarafından yapılmayacak, iş dünyasının temsilcileri de idare heyetinde olacak ve gereksinimleri birlikte değerlendirecekler. Okulun gidişatını, dersini, içeriğini birlikte değerlendirip dalın muhtaçlığı neyse ona nazaran düzenleyecekler. Şöyle de bir şey getirdik; bu liselerin okul yöneticileri teknik alandan olmak zorunda. Zira daha evvel değerli bir kısmı toplumsal bilimler alanındandı ve bazıları bahse hakim değildi. Kişinin yetkinliğinden ötürü orada müdür olması konusunda bir istişare de kelam konusu.
KENTE MAHSUS OKULLAR
Her ülkenin mesleksel eğitim modeli kendine has oldu. Mesleksel eğitim ulusal gelire bakarak yapılandırıldı. Meslek liseleri ve bulundukları kentlerde yapılan üretimin örtüşme oranı yüzde 20’ler civarında. Artık biz tüm grubumuzla bu ilişkiyi kuruyoruz. Kentin gereksinimlerini ve buradaki üretimi dikkate alan bir model bu. Savunma sanayi lisesi kurarken, ‘bu alanda mühendisimiz çok lakin teknisyenimiz yok’ kanısıyla hareket ettik, hangi alanda ileri gidiliyorsa oraya yönelik eksikleri gideren bir altyapı kurduk. Eğitimde kente has okul modeline örnek olarak Konya’da tarımla ilgili büyük bir üretim var. Orada üniversitenin içine dünyanın en gelişmiş tarım teknolojilerini içeren bir tarım lisesi açtık, dünyadaki tarım liselerine bakıp. Diyelim bir ineğin DNA’sına bakmak, gebelik testi yapmak, birtakım Ar-Ge çalışmaları yapmak… Bütün bunlarla ilgili gördüğümüz görüntü şuydu; Tokat’ta ve Konya’da tarımla ilgili, Tokat’taki üniversitenin yerleşkesinin içine, son derece çağdaş laboratuvarların olduğu, lise öğrencisinin bir Ar-Ge ortamını rahatlıkla görebildiği liselerden bahsediyoruz. Bu kente mahsus bir şey… Oralarda tarımın ilerlemesi, yükselmesiyle ilgili bir durum. Salgın periyodunda meslek liseleri kısa müddette dijital teneffüs aygıtı, maske ve siperlik üretimi gerçekleştirdi, bu onların üretim kapasitesinin olduğunu gösteriyor. Meslek liselerinin, üretimin alanlarına dönüştürülmesi gerekiyor. Bu yalnızca kitaptan okuyarak yapılamaz.
MESLEKSEL EĞİTİM KONUSUNDA EN ÇOK ÖĞRETMEN EĞİTİMİ YAPAN ÜLKEYİZ
Türkiye’de ahşap oyuncak konusunda önemli bir ithalatın olduğunu gözlemledik, bu kapsamda yerli ahşap oyuncak bölümünün oluşmasına öncülük ettik. Dedik ki ‘Bizde ahşap var fakat okulu yok. Çabucak dört yerde okul açtık. ‘Biz bunu burada üretiriz ve kendimize has dizaynlar yaparız’ dedik. Bunu da yaptık, artık artık ihracata başlıyoruz. Yararlı model ve patent konusunda önemli manada eğitim verdik. Meslek okullarındaki öğretmenlerin tamamı kendi alanlarındaki dal temsilcileri tarafından eğitime alındı. Bir taraftan Cumhuriyet tarihinin ve birebir vakitte bugünkü dünyadaki dijital maharet eğitim ve bu mesleksel eğitim konusunda en çok öğretmen eğitimi yapan ülke olduk. Bunu da milletlerarası kuruluşlar söylüyor. İşte bu hafta mesela EBA eğitim alanındaki dünyadaki bütün siteler içerisinde birinci sıraya yükseldi. Daha da ilerleyeceğiz, açık orta fark olacak. Öğrencilere hayatın ve dalın gereksinimi olan eğitimin verilmemesi halinde istihdamla ilgili bir tıkanıklık oluştu. Meslek liselerinden mezun olan yüz binlerce insan daima işsiz kalınca kültür burada bir kırılma yaşıyor. Diyor ki, ‘Artık bunlar işe giremiyor, münasebetiyle meslek lisesi işe yaramaz.’ Bu kültürü dönüştürmenin yolu da kırıldığı yerden başlamak. ‘Siz buradan mezun olduğunuzda iş önceliğiniz olacak’ denildiğinde kültür değişiveriyor birden. Türkiye’de şu an prestijiyle 332 bağımsız ve 295 meslek lisesi bünyesinde toplam 627 okul ve kurumda mesleksel eğitim programımız var. Bizim eğitim ve iktisat dememizin sebebi bu. Demokrasi dememizin sebebi… Bütün bu 1000 okulu bir demokratikleştirme projesi tıpkı vakitte. Bu okullarımıza dijital tasarım marifet atölyelerini koyma, bahçesine spor merkezlerini koyma… Çocuğun hayat sahnesini dönüştürmek istiyoruz ve onları büyük yazarlarla, müzisyenlerle buluşturmak, yani kültürel olarak bir dönüşümü de tetiklemek istiyoruz. Onun ötesinde de doğal bu bir fırsat adaleti sağlıyor. Mesela 8 bin 200 civarında tasarım marifet atölyesi açtık bir senede. Bunların tamamını sosyoekonomik olarak daha düşük düzeydeki bölgelerimize açtık. Niçin? Baz oluşturmak için yaptık.”
Hürriyet
