Şu günlerde Ege köylerinde tatlı bir telaş var. Birçok köyde bağlarda bahçelerde kazanlar kuruldu, pekmez ve nar ekşisi kaynatılıyor, sabunlar yapılıyor, tarhanalar kurutuluyor. Köy sakinleri kış hazırlıklarını tamamlamak için çalışıyor. Sonbahar Ege’de en çok zeytin vakti demektir. Köylerde zeytin hasadı başladı. Zeytin Ege’de neredeyse her yerde yetişiyor lakin benim amacımda Seferihisar’ın Gödence Köyü var.
Nuriye Hoş, Gödence köyünün mutfaklarında daha çok zerzevat piştiğini söylüyor. Eski bir Yörük köyü olmasına karşın köyde hayvancılık yok üzere.
Gödence denizden uzak, küçük bir köy. Beni oraya götürense başta ‘hurma zeytin’ olmak üzere köyün şöhreti İzmir’in hudutlarını aşmış olan nefis eserleri. Gödence İzmir’in akciğerleri olarak bilinen Kızıldağlar’daki beş köyden biri. Seferihisar’daki köye; kızılçam ormanlarının kapladığı vadiler, bakır rengi bağlar, kurşuniye dönmüş zeytinlikler ve armut bahçelerinden geçerek ulaşılıyor. Doruklara heyeti Gödence’de düz alan neredeyse yok denecek kadar az. Köyün küçük fakat sevecen meydanına kireç badanalı konutların, asma çardaklarının süslediği dar sokaklardan yürüyüp varıyoruz. Gödence’nin en kıymetli gelir kaynakları zeytin, üzüm ve armut. Köy hala Urla Yarımadası’nın en değerli tarım eserlerinin de değerli üretim merkezlerinden biri.
Seferihisar’daki köye; kızılçam ormanlarının kapladığı vadiler, bakır rengi bağlar, kurşuniye dönmüş zeytinlikler ve armut bahçelerinin ortasından ulaşılıyor.
Zeytinin ‘havyarı’
Antikçağlardan beri zeytin üretiminin yapıldığı Gödence’de hasat kasımda başlayıp şubata kadar devam ediyor. Köyün en özel lezzetlerinden biri hurma zeytin. Bu zeytin, daha kolundayken denizden gelen iyot dolu rüzgârlar ve gece yağan çiy sayesinde fermantasyona uğrayıp olgunlaşıyor. Hiç bir süreç yapmadan kolundan toplandığı üzere yiyebiliyorsunuz. Gurmeler tarafından ‘zeytinin havyarı’ olarak tanımlanan ‘hurma’ tam manasıyla bir mucize. Bol yağlı, küçük çekirdekli, ince kabuklu ve lif açısından epeyce güçlü.
Güz domatesinin tadı
Hurma zeytin çok lezzetli ve bir o kadar sağlıklı olmasına karşın yakın vakte kadar yalnızca yetiştiği bölgenin insanı ve damak tadı yüksek bireyler tarafından bilinirdi. Şimdilerde bilinirliği arttı. Fakat hurma zeytin her hasat yılı olmaz. Var olduğu vakitlerde lezzeti hiç kaybolmadan çabucak yenmesi en makbulü. Bu nedenle hurma zeytin yemek için hasat vaktinde yetiştiği köyleri ziyaret etmek gerekiyor. Zeytin hasadının başladığı aylarda Gödence’yi ziyaret ederseniz hem hurma zeytinin tadına bakar hem de bir şölene tanıklık edebilirsiniz.
Bu periyot köyü taze sıkılmış zeytinyağı kokusu sarar, tıpkı vakitte zeytin hasadına çıkan köylülerin “Allah ne verdiyse” menülerine de eşlik etme talihi bulursunuz. “Allah ne verdiyse’’ sofralarının en çok rastlanan yemeği sonbaharla bollaşmaya başlayan çintar mantarıyla hazırlanmış nefis katmer. Bu sofraların klasiklerinden bir oburu de; güz domatesinden yapılmış salata, taze sıkım zeytinyağı ve kısmından toplanarak sofraya konan hurma zeytin. Ayrıyeten ıspanağın kızartılmasıyla hazırlanan balıklamayı da tadabilirsiniz.
Bir otel ve pansiyon var
Sonbahar, Gödence için hiç bitmeyen hummalı çalışma vakti demek. Üzümler, armutlar, incirler kurutulur; pekmez ve sabun yapmak için kazanlar kurulur. Sokaklarında gezince anlıyorsunuz, bu köyde her şey üzüm ve zeytinle ilgili. Köy kendi dokusunu kaybetmediği üzere şimdi kentten gelip yerleşenlerin de istilasına uğramamış. Konutları tipik köy meskeni, bahçeler çiçeklerle dolu. Hangi kapıyı çalsanız Ege şivesiyle ‘hoşgeldiniz’ diyen gülen bir çift gözle karşılaşmak mümkün.
Gödenceliler köylerinin şöhretini tarım eserlerine borçlu ancak köy halkı turizmden de yararlanmak istiyor. Köyün girişindeki otel tek konaklama yeri (Gödence Butik Otel 0545 868 0545). Bir de yakınlarında ünlü bir bağın 5 odalı butik pansiyonu ve restoranı var (aydawines.com.tr) Şimdilik köyü ziyaret eden en kıymetli turist kümesi dağcılık kulüpleri. Kızıla boyalı vadileri, eşsiz tabiatının cömert lezzetleri, misafirperver köylüleriyle Gödence, günübirlik dahi olsa fotoğraf tutkunları tarafından ziyaret edilmesi gereken duraklardan biri. Sıra sıra restoranlar, kafeler olmasa da köy kahvesine oturup çayınızın yanında köylüler tarafından ikram edilen pişi ya da katmer eşliğinde görüntünün tadını çıkarabilir, köyün kendi vakit akışına ayak uydurup ruhunuzu dinlendirebilirsiniz.
Gödence pembesi
Kurutulmuş meyvelerin en lezizleri de bu köyde
Bağlarda çoğunlukla sofralık alfons, köylülerin tavşan böbreği de dediği gödence pembesi ve Ege’ye has razaki cinsi üzümler yetiştiriliyor. Bağlarda hasat sonu kalan üzümse pekmez yapılıyor. Pekmez bilgi ve deneyim gerektirdiği kadar zahmetli bir iş tıpkı vakitte. Songül ve Birol Mercan her yıl olduğu üzere bu yıl da kazan başında. Bu üç gün sürecek bir maraton demek. Üzümler sapları ayıklanıp suyunun çıkarılması için presleniyor. Elde edilen üzüm suyu kille kestiriliyor. Birol Mercan cetlerinin da yıllardır birebir kili kullandıklarını söylüyor.
Ona nazaran “Pekmez imalinde kullanılacak kil çok kıymetli. Gerçek kil seçilemezse pekmez bulanık olabilir”. Kestirilen üzüm suyu 2 saat kaynatılıp şıra haline geliyor. 3-4 saat dinlendirildikten sonra pekmez kıvamı alıncaya kadar tekrar kaynatılıyor. Gödence yalnızca üzüm ve zeytin demek değil. Köyün en kıymetli eserlerinden biri de armut. Bilhassa mustabey ve nakşalı cinsleri çok lezzetli. Daglardaki yabani ahlat ağaçları da alyanak ismi verilen cinsin aşılanmasıyla iktisada kazandırılıyor. Armut daha çok taze olarak pazarlarda satılıyor. Elde kalanlarsa kurutularak kak haline getiriliyor. Kurutulmuş armut hem komposto yapılıyor hem de cips üzere atışırmalık olarak yeniyor.
Gödenceli Nuriye Hoş her meyvenin kurutma sürecinin farklı bir püf noktası olduğunu anlatıyor. İkram ettiği nefis kuru incirlerin uzun mühlet bozulmadan kalmasının sırrının kurutma sürecinde gizli olduğunu söylüyor. Lezzetli kuru incir için yere düşmüş ya da olgunlaşmış değil, ağaçta kendi kendine kuruyan incirler seçiliyor. Akabinde kekik ve defne yaprağı ile kaynatılmış suya sokulan incir güneşte kurutuluyor.
Hürriyet
