Atabay İlaç Türkiye’nin en esaslı şirketlerinden biri. Kuruluşu 1938’e dayanıyor. Atabay İlaç’ın Idare Şurası Lideri Bülent Atabay dalda yenilikçi, vizyoner kişiliğiyle tanınıyor.

Pandemi sürecinde Türkiye’de koronavirüse karşı üretilen birinci ilacın ruhsatlandırıldığı haberini duyunca Atabay İlaç’ı aradım. Ekibin başında Zeynep Atabay Taşkent’in olduğunu öğrendim. Telefonda birinci evvel Atabay İlaç’ın yeni nesil temsilcilerinden Zeynep Atabay Taşkent’in eşi Atabay İlaç Idare Heyeti Üyesi Doğan Taşkent’le konuştuk. Doğan Taşkent Türkiye Yapı Kredi Bankası kurucusu Kazım Taşkent’in torunu. “Eşim çok ağır lakin sizle konuşacaktır” deyince online ilişki kurduk ve bu sıkıntı periyotta gerçekleşen bu üretimin detaylarını, Türkiye’deki ilaç kolunun geleceğini konuştuk.

Kuruluş hikayesini anlatır mısınız?

1939’da Eczacı Kemalettin Atabay tarafından ‘Şark Merkez’ Ecza Deposu’nun kurulmasıyla başlıyor. 1955 yılında Tophane İlaç Fabrikası’nda beşeri ilaç üretimine başlamış aile büyüklerim. 1970 yılında Gebze’de Atabay Kimya Sanayi ve Ticaret A.Ş. ismi altında beşeri ilaç aktif hammaddesi üretimine ve 1975 yılında yeniden Gebze’de Atabay Tarım ve Veteriner İlaçları A.Ş. ismi altında zirai ilaç hammaddesi ve zirai ilaç üretimine başlandı. Bu tesislerde 100’ün üzerinde beşeri, tarım ve veteriner ilaç aktif hammaddesi üretiyoruz.  Ben 12-13 yaşlarındayken babamla işe giderdim. Babam daima işinin başında olan bir kişidir. Kız kardeşim ve bana da işi sevdirdi. Hammadde üretim tesislerimiz 1985 yılından itibaren Amerikan Sıhhat Bakanlığı’ndan FDA ve 2002’den itibaren Avrupa Sıhhat Bakanlığı EU GMP sertifikalarını aldı. Beşeri ilaç üretim tesisleri ise 2019’dan itibaren EU GMP sertifikasına sahip. Devletimizin 8 büyük üniversitesi ile üniversite-sanayi işbirliği girişimleri geliştiriyoruz.

BAĞIMLILIĞIN ÖNÜNE GEÇİLMELİ

Dünyada pandemiler çağına girildi. Sizce nasıl bir strateji izlenmeli?

Bugün büsbütün globalleşmiş, kalabalık bir dünyada yaşıyoruz. Münasebetiyle viral enfeksiyonların çıkması alışılagelmiş olarak görülmeli. Viral enfeksiyon biraz da sayı oyunu. Zira mutasyona uğruyor. Mutasyona uğraması için de çok sayıda insan kitlesi gerekiyor. Lakin bu seviyede olacağını kimse iddia etmiyordu. Türkiye ilaç bölümü olarak dışa bağımlılığı mümkün olduğunca azaltmamız gerekiyor. Bu periyotta alınan en değerli ders bu olmalı. Devletimizde hiçbir devir yüzde 100 yerli ve ulusal üretim kelam konusu değil. Zira ne yaparsanız yapın birinci kullanacağınız hammaddeyi üreten kimya kesimi. Bu bölüm maatteessüf memleketimizde zayıf. Başlangıç hususları birden fazla devir yurtdışından geliyor. Lakin ne kadar erken safhada işe başlarsanız o kadar pahalı olur. Bizler yüzde 90’lardayız. Bu orantı pek başarılı ve hammaddedeki dışa bağımlılığımızı azaltmak için bir fırsat olabilir. Kimya bölümümüzün alt yapısına yatırım yapılabilir. 

BIRINCI YERLİ İLACIN ÜRETİMİNİ GERÇEKLEŞTİRDİK

Koronavirüse karşı ürettiğiniz birinci yerli ilaç Sıhhat Bakanlığı tarafından duyuruldu. Bu süreç nasıl gerçekleşti?

Sıhhat Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu koronavirüs protokollerindeki ilaçlardan kimileri devletimizde üretiliyor. Tedavi protokolünde yan alan ve bir numara adımda kullanılan ‘Oseltamivir’ etken unsurlu ilaçlardan olan ‘Enfluvir’ bizim tarafımızdan üretiliyor. Hammaddesini de sentezlediğimiz için pek çok memleketten avantajlı bir biçimde eseri tedarik ediyoruz. TÜBİTAK Türkiye Platformu’nda ‘Koronavirüse Karşı Dışa Bağımlılığı Azaltacak İlaçların ve Hammaddelerinin Yeni Sentez Teknikleriyle ve Formülasyonlarla Geliştirilmesi’ girişiminde tek kişisel kol şirketi olarak mekan aldık. Medipol Üniversitesi’nden Doç. Dr. Mustafa Şık ile birlikte ‘Hydroxychlorokin’ ve ‘Favipiravir’ moleküllerinin sentez çalışmalarında arkaya entegrasyonunu sağladık. Memleketimizde birinci sefer yerli ve ulusal sentez ile virüse karşı geliştirilen ‘Favipiravir’ hammaddesi içeren ilacımız Sıhhat Bakanlığı tarafından ruhsatlandı. Salgın süreci, şirketin geçmişten gelen sentez ve formülasyon felsefesinin akıllıca olduğunu, bilime ve ilmî çalışmalara değer verip fark yaratabileceğimizi gösterdi. Hammadde sentezi ile dışa bağımlılığı azaltırken, pandemi sırasında yaşanan tedarik sorununun da önüne geçmeyi hedefliyoruz. İhracat, ciromuzun yüzde 25’ini oluşturuyor. 1985 yılında FDA onayı alarak birinci ihracatımızı gerçekleştirdik. Amerika’ya Parasetamol ihracatı gerçekleştirdik. 35 devlete ihracat yapıyoruz. Bu ilacın ihracatı için çalışmalara başladık. Farklı moleküllere de çalışıyoruz.

Zeynep Atabay

KARİYET HIKAYESI

28 YILDIR ÇALIŞIYOR

ZEYNEP Atabay Taşkent, daima disinlinli oldu. Çalışkandı. Robert Kolej’i birinci 3’e girerek kazandı.1988 yılında Robert Kolej’den mevzun olup Nottingham Üniversitesi’nde kimya eğitimimi tamamlayıp 1992 yılında Gebze fabrikalarında hammadde sentez geliştirmede çalışmaya başladı. 28 yıldır değişik kısımlarda vazife alıp şu an da idare şurası lider yardımcısı olarak şirketin idaresinde. 11 ve 7 yaşında iki çocuk anası olan Zeynep Atabay Taşkent, Doğan Taşkent ile evli.

40 YILDIR BERABERLER

Ar-Ge’de kaç kişi çalışıyor?

Her yıl karımızın yüzde 20’sini Ar-Ge için ayırıyoruz. Ar-Ge’yi yürüten çekirdek takımımız 40 yıldan fazla vadedir birlikte çalışıyor. 25 kişi. Ar-Ge’nin liderliğini Almanya‘da uzun yıllar kimya mühendisliği öğrenimi yapmış ve 50 yıldır Ar-Ge süreçlerini yürüten babam Bülent Atabay yaptı. Almanya ve İsviçre modeli olan usta-çırak bağlantısı bazlı ‘bilgi transferine’ örnek gösterilebilecek bir kuruluş olduk. Son periyotta eşim Doğan Taşkent ile açık inovasyon konseptine geçtik ve üniversite işbirlikleri ile Ar-Ge yapımızı daha da güçlendirdik.

Bayan çalışan nispeti ne?

Bizim üzere çok sayıda bayan şirketimizde her kademede çalışıyor. Birtakım kısımlarda yüzde 80 nispetinde bayanlar hakim. İşin, mesleğin cinsiyeti yoktur. Buna inanıyorum. Atabay’da esaslı çok iyi bir ekibimiz var.

Hürriyet