Kentin tam merkezindeki Şişli, ekseriyetle kalabalığıyla bilinir. Burada oturanlardan çok gelip geçenlerin kalabalığıdır bu. Aslında İstanbul’un her semti üzere hazineler gizler bağrında. Tarihin sayfaları açılırken önünüzde sanat kucaklar sizi. Semti iki anacadde, uzunluklu boyunca geçer. Harbiye’den Şişli Camisi’ne kadar uzanan Halaskârgazi ve Çağlayan’dan Pangaltı’ya kadar uzanan Abide-i Hürriyet caddeleri. Halaskârgazi Caddesi ismini (Halaskâr: kurtarıcı) Atatürk’ten alıyor. Öbür caddenin ismiyse 31 Mart Olayı olarak bilinen Meşrutiyet tersi ayaklanmanın bastırılması sırasında şehit olanların anısına, 1911’de Şişli’nin en yüksek zirvesine yapılan Abide-i Hürriyet’ten yani anıttan alıyor. Bu iki caddenin kesiştiği noktada, kentin sembolik yapılarından biri olan Şişli Mescidi var. Klasik Osmanlı mimarisi usulündeki cami, mimar Vasfi Egeli tarafından tasarlanmış.
Atatürk’ün konutu
Halaskârgazi Caddesi’nde dolaşırken günümüze ulaşmayı başarmış birkaç 19’uncu yüzyıl binası selamlar sizi. Bazen de üzücü anılar çıkar karşınıza… Bu cadde üzerindeki Agos gazetesinin önünden gazeteci Hrant Dink’i anımsamadan geçemezsiniz.
Cadde üzerindeki pembe renkli üç katlı binada, Mustafa Kemal Atatürk, annesi ve kız kardeşiyle birlikte bir müddet yaşamış. İstanbul’un işgal altında olduğu günlerde arkadaşlarıyla sık sık bu meskende toplanmış. 13 Kasım 1918 günü İstanbul’a gelerek Samsun’a hareket tarihi olan 16 Mayıs 1919’a kadar Osep Kasapyan’ın 1908 üretimi bu meskeninde kalmış. Ankara’ya yerleşmesiyle bina 1924’te, eski valilerden Erzurum Milletvekili Tahsin Uzer tarafından satın alınmış. 15 Haziran 1942’de ziyarete açılan Atatürk İnkılap Müzesi’nde Atatürk’ün özel eşyaları, fotoğrafları ve birkaç tablosu sergileniyor.
Bulgar Eksarhanesi
Semtte tahminen de ismini birinci defa duyacağınız bir yapı var: Bulgar Eksarhanesi… Halaskârgazi ve Abide-i Hürriyet caddeleri ortasında uzanan geniş bir bahçe içinde. 19’uncu yüzyılın ikinci yarısında Bulgarların Rum Ortodoks Patrikhanesi’nden bağımsız bir kilise kurma gayretleri sonuç almış ve 11 Mart 1870 tarihli bir fermanla Osmanlı devleti bağımsız Bulgar Kilisesi’nin kurulmasına müsaade vermiş. Fermana nazaran Bulgar cemaatinin başında bir eksarh bulunacaktı. Eksarh, başkan ya da lider manasında bir terim ve Ortodoks Kilisesi hiyerarşisinde patrikle metropolit ortası bir rütbeye denk geliyor. Münasebetiyle bu bina Bulgar Patrikhanesi üzere bir fonksiyon üstlenmiş fakat İstanbul’da Bulgar kalmamış! 19’uncu yüzyılın sonlarına ilişkin dört katlı yapı Eksarh 1. Jozif tarafından yaptırılmış. Semt hudutları dahilinde olan günümüzdeki Türkiye Hastanesi de vaktinde Bulgarlara aitmiş.
Etfal, çocuklar demek…
Halaskârgazi Caddesi’nden Küçükbahçe Sokak’a saparsanız Şişli Etfal Hastanesi’ne gelirsiniz. Sultan II. Abdülhamit hastaneyi, sekiz aylıkken ölen kızı Hatice Sultan için 1899’da yaptırmış. Etfal Arapça tıfılın çoğulu, hasebiyle çocuklar manasına geliyor. Bahçede bulunan 20 metre yüksekliğindeki saat kulesi, minare ve mescit misyonu de yapıyor. İtalyan mimar Raimondo d’Aronco tarafından planlanmış ve 1907’de inşa edilmiş. Kırmızı tuğla ve beyaz mermerin kullanıldığı bir cephe düzenlemesi olan kulenin gövdesi, dört kenarını çevreleyen bir balkon-şerefe ile bitirilmiş.
Şişli Etfal Hastanesi’nin çabucak yakınında, İtalyan mimar Giulio Mongeri tarafından 1925’te inşa edilen ve ‘I. Ulusal Mimarlık Akımı’nın kıymetli örneklerinden biri olan Mongeri Binası var. Kendisi bir sanat yapıtı olan bina, 2016’da Bozlu Arka Project ismiyle bir sanat araştırma merkezine dönüştürüldü. Dr. Şükrü Bozluolçay’ın yıllar içinde biriktirdiği çağdaş ve çağdaş sanat yapıtlarından oluşan koleksiyonun sergilendiği Bozlu Arka Project tarihle sanatı buluşturan duraklardan biri.
Değişik mezar taşları
Abide-i Hürriyet Caddesi’nde yürümeye devam edin. Protestan Mezarlığı’nı göreceksiniz. Yapısı İngiltere’dekileri andırsa da burada daha çok Alman, Fransız, Macar, İsveçli, Norveçli ve Amerikalılar gömülü. Burada, tarihi 19’uncu yüzyıla kadar giden, üzerinde evliliklerin, mülteci statülerinin, vefat sebeplerinin yazılı olduğu mezar taşları görenlere farklı geliyor. Burası tıpkı vakitte Türkiye’yi çok seven Amerikalı antropolog Josephine Powell’ın da (1919-2007) gömüldüğü yer. Sıhhatinde, Josephine Powell’ı Cihangir’deki meskeninde ziyaret ettiğimde fevkalâde kilim koleksiyonundan çok etkilenmiştim.
Bomonti aktiflik adası oldu
Feriköy’e kadar uzandığınızda bir kültür adasına düşmüş üzere olacaksınız. 1890’da açılan Bomonti vakitle semte ismini verdi. Fabrikanın kuruluşu üzere, 2015’te açılan bomontiada da semtin atölyelere terk edilmiş yazgısını yine yazdı. Galeri, yeme-içme yerleri ve açık hava alanlarında yıl boyunca birçok aktifliğe konut sahipliği yapıyor. Çabucak yakınında Gökkuşağı Sokak’ta her cumartesi kurulan Feriköy Organik Pazarı ve her pazar kurulan Feriköy Antika Pazarı’nı kesinlikle seyahat listenize ekleyin.
Tarih canlanıyor
Okmeydanı’ndaki Hisart Canlı Tarih ve Diorama Müzesi, Nejat Çuhadaroğlu’nun emek ve sabrının yanı sıra, 30 yıllık maket tecrübesi, 25 yıllık diorama yeteneği ve 18 yıllık koleksiyoner kimliğini de yansıtıyor. Sergilenen kılıç, pala, tabanca tüfek, zırh üzere askeri malzemelerin hepsinin; üniforma, kaftan üzere dokuma gereçlerinin büyük çoğunluğunun orjinal olduğunu öğrenmek eminim sizde de büyük bir hayranlık uyandıracak. 19. yüzyıla kadar olan Osmanlı devri kıyafetleri gravürlerden ve fotoğraflardan aslına sadık kalınarak hazırlanmış. Hazırlanma müddetinin 1 ay, 1 yıl ya da temsil ettiği kişi ve periyoda nazaran 10 yıl sürebileceğini öğrendiğinizde verilen emeğe bir defa daha şapka çıkartacaksınız.
Hürriyet
