Bir vakitler küçük bir balıkçı köyü olan semtin tarihi Hıristiyanlık öncesi periyoda kadar uzanıyor. Bilinen birinci ismi, ‘Skallai’ yani ‘İskeleler’ sözünden türemiş olan ‘Hallai’. Bugünkü ismi bazılarına nazaran “Bebek kadar güzel” benzetmesinden, bazılarına göreyse fetihten sonra bu bölgeyi denetim eden Bölükbaşı Mustafa Çelebi’nin güzelliğinden ötürü verilen ‘Bebek Çelebi’ lakabından geliyor. Semt, 18’inci yüzyılda Sultan III. Ahmet’in burada Hümayunu Abad Sarayı’nı inşa ettirmesiyle kıymet kazanmaya başlamış. Genelde yazlık bir semt olarak kullanılan Bebek, 19’uncu yüzyıl ortalarında vapur ve tramvay seferlerinin başlamasıyla daima ikamet edilen bir yer olmuş.
Semtin en etkileyici yapısı olan Mısır Konsolosluğu’nun yerinde bir vakitler Sultan I. Abdülhamit’in şeyhülislamlarından Dürrizade Esseyyid Mehmed Ataullah Efendi’nin yalısıymış. Ataullah Efendi’nin vefatından sonra yalı Sadrazam Mehmed Emin Rauf Paşa’ya, akabinde da Sadrazam Âli Paşa’ya geçmiş.
Paşanın 1871’de yalısında vefatından sonra Sultan II. Abdülhamit burayı satın alıp son Mısır Hıdivi Abbas Hilmi Paşa’nın annesi ve eski Hıdiv Tevfik Paşa’nın eşi Hıdiva Emine’ye ikram etmiş. Arka nouveau üslubundaki bina 1902’de yapılmış. İsmi Hıdiva Sarayı olarak da geçiyor. Hıdiv, 1914’te İngilizler tarafından vazifeden alınana kadar burayı yazlık olarak kullanmış. Emine Hanım binayı büyükelçilik olarak kullanılması şartıyla Mısır Devleti’ne vermiş. Yapı, 2010’da baştan aşağı, çok başarılı bir formda restore edildi.
Dev çınarların altında…
Mısır Konsolosluğu’nun çabucak yanında dev çınar ağaçlarının gölgesindeki Bebek Türkan Sabancı Parkı hem semt sakinlerinin hem de İstanbulluların buluşma noktası. Sanırım birebir vakitte kentin en sosyetik parkı. Parkın kalabalığından kaçmak isterseniz kıyı yolundan keyifli bir yürüyüşle hem Arnavutköy’e hem de Rumeli Hisarı’na gidebilirsiniz.
Parkın yanında kıyıdaki küçük caminin ismi Bebek Mescidi olarak bilinir. Lakin evvelden Hümayunu Abad Sarayı’nın olduğu yerin yanına yapıldığı için asıl ismi Hümayunu Abad Mescidi. I. Ulusal Mimari Akımı’nın önde gelen temsilcilerinden Kemaleddin Bey’in klasik üslupla inşa ettiği yapının çağdaş üsluba göz kırpan tek öğesi sivri kavisli pencereleri. Bebek birçok tanınan yeme-içme yerine mesken sahipliği yapıyor lakin caminin yanındaki Bebek Kahve’nin yeri öbür. Tüm parıltılı yerler ortasında sıradan görünmesine aldanmayın, burası semtin en beğenilen mekânı! Geçmişi günümüze taşıyan bu yerde görünmekse büyük itibar.
Kıyıdan yamaçlara gerçek yükselen semtin sokakları da en az kıyısı kadar hoş. Mektep Sokağı’ndaki Lazarist Sacre Coeur (Kutsal Yürek) Kilisesi, 1908’de bir okul ve yetimhaneyle birlikte bir kompleks olarak yapılmış. Okul çoktan kapanmış. 1856’da inşa edilen Eski Fransız Yetimhanesi, Karaköy’deki Saint Benoit Lisesi tarafından yazlık okul olarak kullanılmış.
Bebek’ten Etiler’e çıkarken Tevfik Fikret İlköğretim Okulu’nun karşısında, sol kolda 1830’da yapılan Ayios Haralambos Rum Ortodoks Kilisesi’ni görmek mümkün. İnşirah Sokak’taki kilise dar bir avluyla çevrelenmiş ve dikdörtgen bir planı var, çan kulesi 1962’de eklenmiş. Cemaati çoktan yitip gitmiş.
Kilisenin sokağından devam edin. Karşınıza İstanbul’da günümüze ulaşan en eski ve en geniş ahşap konak çıkacak: Ermeni Kavafyan Konağı. 1751’de inşa edilen yapı 267 yıldır ayakta. Odaların ortadaki sofaya açıldığı klasik konak şeklinde yapılan binadaki görüntü betimlemeli kimi tavan ve duvar süslemeleri hâlâ duruyormuş ancak görmek mümkün değil zira 1998’e kadar Kavafyan ailesinin üyelerinin oturduğu konutun kapısına çoktan kilit vurulmuş. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından projeleri hazırlanan konağın onarım çalışmaları devam ediyor.
Lale Devri’ne ilişkin böylesine kıymetli bir kültür varlığına müze fonksiyonu kazandırılması en büyük dileğim. Bebek’ten Rumeli Hisarı’na yanlışsız yürürseniz evvel Ayşe Sultan, sonra da Arifi Paşa korularını geçeceksiniz, akabinde da karşınıza 17’nci yüzyıldan kalma, İstanbul’daki az ahşap mescitlerden Kayalar Mescidi çıkacak. Mescidin yanında, 18’inci yüzyılda inşa edilen Yılanlı Yalı’yı göreceksiniz. İsmi kendi kadar hoş değil ancak mecburiyetten verilmiş. II. Mahmut, Hariciye Nazırı (Dışişleri Bakanı) Mustafa Efendi’nin yalısını pek beğenmiş ve mevzuyu ortak dostları Said Efendi’ye açmış. Said Efendi arkadaşını ve yalısını korumak için yalının yılanlı olduğunu uydurmuş. Padişahın yalıyı almasını önlemiş fakat yalının ismi da ‘Yılanlı Yalı’ olarak kalmış. 1964’te çıkan şaibeli bir yangınla büsbütün yanmış. 1989’da mirasçısından satın alınan yalının bir kısmı aslına uygun olarak restore edildi.
Hürriyet
