Anadolu’nun birinci devleti
ÇORUM-HİTİTLER
3.600 yıl evvel Kral Hattuşili’nin kurduğu Hattuşa, Anadolu’nun birinci kent devleti. Çorum’un Boğazkere ilçesinin Büyükkale denen kayalık bölgesinde kurulan bu devlet küçük küçük pek çok yerleşimi, beylikleri, krallıkları birleştirip imparatorluk haline gelmiş. Ve periyodunda Asur, Miken ve Mısırlılarla birlikte harika güç olmuş.
Çorum’da Hitit medeniyetinin kalbi olan Hattuşa’nın bir vakitler ne kadar görkemli bir kent olduğunu kalıntıları gezerken görebilirsiniz. Gitmişken Evliya Çelebi’nin ‘Seyahatname’sine de bahis olmuş Çorum Kalesi’ni görmeden dönmeyin. Kalede Selçuklu periyodundan bir cami ve 42 konut hâlâ sağlam durumda.
Antik kentler cenneti
AYDIN-LİDYALILAR
Anadolu’ya göç eden Trak uzunluklarından Lidyalılar da Aydın ve civarını mesken tutanlardan. İç Batı Anadolu’nun en verimli topraklarına yerleşmişler. İzmir, Manisa ve Aydın hudutlarındaki Bozdağlar ile Gediz ve Küçük Menderes ırmaklarının suladığı vadi ve bereketli ovaları yurt edinmişler.
Günümüzden yaklaşık 2.700 yıl evvel yıldızı parlayan Lidyalılar, 141 yıl boyunca, babadan oğula geçen krallık sistemiyle, Mermnad ailesi tarafından yönetilmiş. Birinci kral Gyges ve onu izleyen hükümdarlar ülke topraklarını Ege kıyılarından Kızılırmak’a kadar genişletmiş.
Mısır, Mezopotamya, İran ve Yunanistan’daki uluslarla ekonomik münasebetlere girmiş, periyodun en büyük ve kıymetli krallıkları ortasında yerlerini almışlar.
Kısa vakit içinde ulaştıkları bu muvaffakiyetin sırrı aslında topraklarındaki altın madenleriymiş. Lidya Hükümdarı Alyattes de birinci parayı bastıran kişi olarak tarihe geçmiş. Antik kentler dünyasını adım adım gezmek istiyorsanız antik kent cenneti olan Aydın bunun için bulunmaz fırsat. Hem pozisyonu hem de verimli toprakları tarih boyunca pek çok değerli medeniyete mesken sahipliği yapmasını sağlamış. Aphrodisias, Didyma, Alinda, Tralleis, Nysa, Alabanda, Magnesia antik kentlerini görmek uygarlıklar ortası seyahat demek.
Efsaneler diyarı
UŞAK-FRİGLER
Büyük Ege Göçü ile Anadolu’ya gelen Trakların bir kolu olan Frigler uzun yıllar göçebe olarak yaşamışlar. 2.900 yıl evvel kral Gordias, Frig halkını bir krallık altına toplamış. Meşhur çözülemeyen düğümün sahibi Gordias’tan sonra tahta, dokunduğu şeyi altına çevirmesinden kulaklarına pek çok efsaneye mevzu edilen oğlu Midas geçmiş.
Bu bölge yalnızca Friglere değil, tarihte birinci parayı kullanan Lidyalılardan Bizans İmparatorluğu’na pek çok uygarlığa mesken sahipliği yapmış. Evliya Çelebi’nin ‘Âşıklar Şehri’ dediği Uşak’ta Blandus, Kremon, Pepuza, Akmonia ve Sebaste antik kentleri ile Mesotimolos kaya mezarları görmemiz gereken yerler ortasında.
Fırat’ın doğusunda yükseldiler
VAN-URARTULAR
Hititlerin yıkılışının akabinde günümüzden 2.850 yıl evvel I. Sarduri tarafından Urartu Devleti kurulmuş. Van Gölü’nün doğusundaki ovada kayalıklara bir kale yaptırıp burç duvarına yazdırdığı bir çeşit kitabeyle de krallığını ilan etmiş. Kale Van’dan 6 kilometre uzakta. İçinde Urartuların bilinen beşinci kıralı Menua ve II. Sarduri’nin kaya mezarları, Sardur Burcu, Analı Kız Açık Hava Tapınağı ve Asur lisanında çivi yazısıyla yazılmış kitabe var.
Van birebir vakitte bir kaleler kenti. Yolumuzu düşürmüşken II. Sarduri’nin inşa ettirdiği Çavuştepe Kalesi’ni ve 1643’te Mahmudi Süleyman tarafından yaptırılan stratejik Hoşap Kalesi’ni de görüp dönelim…
Kültür-sanatta çok ileride!
İZMİR-İYONLAR
Batı Anadolulu İyonlar, günümüzden 2.750 yıl evvel güçlü olsalar da Lidya Krallığı’nın baskısı yüzünden Anadolu içlerine gerçek genişleyememişler. Onun yerine usta denizcilikleri sayesinde Akdeniz, Karadeniz ve Marmara kıyılarında koloni denen küçük kentler kurmuşlar. Ticarette Lidyalılardan öğrenip sikke kullanmışlar.
Zeytinyağı, şarap, kereste, fildişi hatta köle ticareti yapıp tarihin güçlü Anadolu uygarlıklarından olmuşlar. Kültür ve sanat alanında da epey ilerleyen İyonlar Milet, Efes, Foça, Karaburun ve Seferihisar’da dayanılmaz bir mimariyle eşsiz hoşlukta saraylar ve tapınaklar yapmışlar. Bu uygarlığın izlerini civardaki tüm antik kentlerde sürmek mümkün.
Hürriyet
