Ebeveynler, sanki bu paylaşım platformu, çocuk ve gençlerde bağımlılık yapıyor mu, eğlenceli görüntülerin büyüsüne kapılan çocuk yaştaki gençler, bomboş içeriklerle vakit mı öldürüyor, uygulama kâfi kontrol olmadığı için teşhircilik ve tacize kapı mı aralıyor üzere sorulara karşılık arıyor. Uzmanlar, uygulamanın tanınan olma nedenlerini, doğurabileceği sonuçlarıı ve alınabilecek tedbirleri şöyle sıralıyor:
TÜKETİM KÜLTÜRÜNÜN BİR SONUCU
Hacettepe Üniversitesi İrtibat Bilimleri Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Emre Toros: TikTok ve gibisi platformların alımlı olması süratli tüketilebilir olmasından ve yerine yeniden süratlice yenisinin geliyor olmasından kaynaklı. TikTok’un öteki toplumsal medya platformlarından farklılaştığı nokta ise daha kontrolsüz olması. Çin menşeili bir uygulama olduğu için kontrol konusunda batılı üniversal bedelleri göz gerisi edebiliyor. Lakin kullanımı tüm dünyada giderek yaygınlaştığından bu formda devam etmeyeceğini, bir filtreleme getirileceğini düşünüyorum. Tıpkı vakitte bu kültür kolay para kazanmak ve bir anda ünlü olmak için alan açıyor. Ebeveynler açısından bakıldığında çocuğun kısa yoldan emek koymadan para kazanması kimilerine cazip görünebiliyor. Bu durumda bu fırsatın beraberinde getireceği teknoloji bağımlılığından şikayet etmemek gerekir. Fakat ebeveyn bunu bir fırsat olarak görmüyorsa bu platform tüm ailenin hayatında hudutlu olarak yer almalı. Bu durumdan şikayet eden velilere şu sorunun sorulması lazım; çocuğunuzun bu mecraya girmesi için ne kadar erişim müsaadesi sağlıyorsunuz? Sınırsız sağlıyorsanız ne ekiyorsanız onu biçiyorsunuz demektir.”
BASKI AKSİ TESİR YARATABİLİR
Hacettepe Üniversitesi Ruhsal Danışmanlık ve Rehberlik Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Arif Özer: Olayı içinde bulunduğumuz vakit içinde kıymetlendirmek gerekiyor. Eski günler çok hoştu telaffuzunun bugünün çocukları için bir manası yok. Soru şu olmalı, “bulunduğumuz şartlara nasıl ahenk sağlayacağız?” Ve şunu tahlil etmek gerek; ‘Çocuklar burada ne buluyorlar?’ Ayrıyeten biliyorsunuz hayat çok süratli eviriliyor. Çocuklar için toplumsal medyada fenomen olmak adete bir meslek haline geldi ve bu formda para kazanmak çocukları teşvik ediyor Evet bir denetimsizlik var lakin bu kontrolü kim sağlayacak? Bu platformlar kullanılmaya devam edecek. Bilhassa ergen yaştaki çocukların elinden telefonu almak, yasaklar koymak tam aykırısı tesirlere neden olabilir. Çocuklar kelam konusu olduğunda her mevzuda kararı onlara sormadan alıyoruz. Çocukların niyetlerini önemsemek, onların bu alanlarda ne bulduklarını öğrenerek, yaklaşmak problemleri en az düzeye indirebilir.
Hasan Kalyoncu Üniversitesi Rehberlik Ruhsal Danışmanlık Kısmı Öğretim üyesi Prof. Dr. Yaşar Özbay: Genel olarak birçok toplumsal medya uygulamasına emsal olsa da TikTok’un kontrolsüz olması ayrıyeten telaş verici bir durum. Bilhassa gelişim çağındaki bir çocuğun burada gördüğü küfür, argo, cinsellik içeren her türlü içeriği üreten şahıslara özenmesi, onları taklit etmesi ve sapma dediğimiz davranışlar sergilemesi çok muhtemel. Çocukların bunlara kapılıp gitmemesi için tahlil noktasında aile fonksiyonelliği işin başında geliyor. Bağlantı ve aile içi bağlar öne çıkıyor. Hürmete ve sevgiye dayalı bağlar güçlendiğinde sapma diyebileceğimiz davranışları bir manada engellemiş oluyoruz. Ebeveynlerin kendi tavır ve davranışlarıyla örnek olmaları da çok değerli. Kendilerinin yapamadıklarını çocuklardan istemeleri inandırıcı ve ikna edici olmayacaktır.. Bu noktada ebeveynlerin toplumsal medya kullanımını zorlayan nedenler dışında azaltmalı. Ayrıyeten sosyal-duygusal gelişim devrinde çocukların rol model arayışı içine girmesi, hasebiyle toplumsal medyada gördüğü şahıslara özenmesi olağandışı bir durum değil. Çocuklar geri bildirim alma hevesi için de kendileriyle ilgili olmuşuz karşılaştırmalar yapabiliyorlar. Bu sorun da yeniden aile tabanında işlenerek aşılabilecek bir durum.
VELİLER DENETİMİ ELİNDE TUTMAYA ÇALIŞIYOR
Pınar İlhan: (Veli): Denetimli takip taraftarıyım. Geçen sene kızımla birlikte bu platformu kullanmaya başladık. Başlangıçta eğlenceli geliyordu, sonra baktım her gün meskende tuhaf tuhaf dans etmeye başladı. TikTok’ta ‘akım’ denen bir şey var, herkes birebir ‘garip’ dansı, ‘garip’ takliltleri, ‘garip’ makyajları yapıyor… Bir müddet sonra kızım derslere odaklanamaya ve bağımlılık derecesinde takip ettiği bireylere özenmeye başladı. Mesela makyaj yapan şahısları çok takip ediyordu, bir gün bir kozmetik mağazasına girdik, baktım 12 yaşındaki kızım benden daha iyi biliyor bütün makyaj malzemelerini… Kullanımına kısıtlama getirmeye karar verdim, kısıtladığım halde bilinmeyen kapalı girmeye başladığını gördüm sonra baktım benim de kesmem lazım, ben de kullanmamaya başladım ve böylelikle bu olumsuz tesirleri azalttık.
Fatma Çulcu (Veli): Yaklaşık bir yıldır benim telefonumdan kullanıyor, dolasıyla kullanım mühletini vesaire biliyorum lakin ben kendim girip neler olduğuna bakmamıştım. Geçtiğimiz gün merak ettim, girdim ve bir çocuğa uygun olmadığını düşündüğüm içerikler olduğunu gördüm. Eğitici bir içerik olmadığı gibin argo, küfür, çıplaklık üzere içerikler olduğunu gördüm. Bu kadar denetimiz olabileceğini düşünmemiştim. Hala kullanıyor, kullanmıyor diyemem lakin kimleri/neleri izlediği konusunda daha dikkatli olmaya başladım. Bildirimler aslında benim telefonuma geliyor ve denetimi elimde tutarak yalnızca eğlenebileceği şeylere bakmasına müsaade ediyorum.
NASIL ORTAYA ÇIKTI?
Tiktok Çin merkezli ByteDance şirketine ilişkin. Çin’de birinci hizmet vermeye başladığı 2016 yılında Douyin ismi ile piyasaya çıktı. 2017 yılına gelindiğinde ‘musical.ly’ isimli toplumsal medya uygulamasını satın alarak büyüyen şirket, 2018 yılında Douyin ve musical.ly kullanıcılarını birleştirerek TikTok ismini aldı. 2018’de Softbank Group’tan 3 milyar dolarlık yatırım alan TikTok bundan sonraki devirde çok süratli bir büyüme ile dünyanın en çok kullanılan toplumsal platformları ortasına girdi. Şu an için TikTok’un piyasa pahası 75 milyar dolardan fazla ve ByteDance’ın kurucusu 35 yaşındaki Zhang Yiming 4 milyar dolar ferdî serveti ile Çin’in en varlıklı 35’inci şahsı.
Hürriyet
