Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD), Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan etkilenen bölgelerde istekli takımları aracılığıyla alan çalışmaları gerçekleştirirken, 13 Şubat’ta Yüksek Öğretim Şurası (YÖK) tarafından bölgede psikososyal ve manevi takviye noktasında İlahiyat ve İslami İlimler fakültelerinin de vazife alabileceğini açıklamasına reaksiyon gösterdi.

Türkiye Psikiyatri Derneği Merkez İdare Konseyi, YÖK’ün  zelzele bölgelerinde manevi rehberlik ruhsal danışmanlık yapabilecek üniversiteler ortasına ‘İlahiyat ve İslami İlimler’ fakültelerinin dahil edilmesi duyurusu üzerine şuraya resmi yazı gönderdi. ‘Alanımız İhlal Ediliyor’ reaksiyonunda bulunan TPD resmi yazısında, ‘Psikososyal dayanağın üniversal unsurları bellidir’ vurgusunda bulundu.

Afet ve travma durumlarında bireylerin dini dayanaktan evvel uzman psikologlar tarafından desteklenmesi gerektiğine dikkat çeken TPD yazıda; “Bireylerin mensup oldukları din ya da inançlar doğrultusunda din adamlarından dini bilgi ve dini rehberlik almaları temel insan hakkıdır fakat ruhsal zorlanma, hastalık ya da bozukluklarda alınması gereken ya da sunulması gereken, ‘ruh sıhhati hizmeti’dir” cümlelerine yer verdi. TPD, ruh sıhhati hizmetinin psikiyatrinin alanı olduğunu, alan ihlali yapılmamasını, dini görevlilere ihtiyaç duyulduğunda bunun da psikologlarca talep edilmesi gerektiğinin altını çizdi.

YÖK Depremzedelere Psikososyal Dayanak Verebilecek Fakülteleri Açıkladı

YÖK tarafından 13 Şubat 2023 tarihinde üniversitelere gönderilen  “manevi rehberlik” yapabilecek istekli davetine ait yazısında depremzedelere ruhsal dayanak olunacak fakülteler ortasında; İlahiyat ve İslami İlimler Fakülteleri de yer aldı. YÖK’ün tüm üniversitelere E-94221838-900-11152 sayı numarası ile gönderilen yazıda, “Afet bölgesinde sarsıntıdan etkilenmiş çok sayıda çocuk, genç yetişkin ve yaşlı insanımızın bulunduğu, depremzedelere dayanak olmak için yapılan planlamada kıymetlendirilmek üzere manevi rehberlik ve ruhsal danışmanlık yapabilecek istekli öğretim üyelerinin; İlahiyat Fakültesi, İslami İlimler Fakültesi, Eğitim Fakültesi, Psikoloji, Toplumsal Hizmet, Acil Yardım ve Afet İdaresi akademik ünitelerinde misyon yapanlar başta olmak üzere manevi rehberlik ve/veya ruhsal danışmanlık bahislerinde uzmanlaşmış gönüllülerin de bulunacağı” belirtildi. 

“Ruh Sıhhati Hizmeti İlgili Meslek Gruplarınca Verilmelidir”

YÖK’ün depremzedelere ruhsal takviye sağlayıcı fakülteler listesinde vazifesi dini eğitim vermek olan fakültelerin bulunması ile ilgili TPD harekete geçerek, YÖK Başkanlığı’na resmi yazıyla uygulama hakkında görüşlerini ve tekliflerini ilettti. TPD’nin YÖK’e yolladığı yazıda; bölgedeki insanların, ruh sıhhatinin kıymetlendirilmesi ve ruh sıhhatine yönelik müdahale ve dayanağın sağlanmasının acil olduğu lakin afet ve travmanın neden olduğu ruhsal zorlanmaya yönelik yapılacak müdahale, danışmanlık ve takviye psikoloji ve psikopatoloji bilgisi gerektiren tedavi yaklaşımlarının psikologlar tarafından uygulanabileceği vurgulandı. TPD resmi yazısında şu cümlelere yer verdi: “Depremin neden olduğu kitlesel travmalardan sonra ruh sıhhati hizmeti içindeki psikososyal dayanak, sonraki ruhsal yaralanmayı azaltan en değerli müdahaledir. Psikososyal takviyenin kozmik unsurları belirlidir. Bu unsurlardan en değerli olanları ziyan vermemek ve bireye mahsus ihtiyaçların tespit edilip ihtiyaçların karşılanması, en azından karşılanması ile ait kurumsal bir eforun gösterilmesidir. Psikososyal dayanak sırasında kişi dini danışmanlığa muhtaçlık duyuyorsa bu gereksinmenin karşılanması için psikodestek sağlayan ruh sıhhati çalışanı uygun yönlendirme yapacaktır. Bireylerin mensup oldukları din ya da inançlar doğrultusunda din adamlarından dini bilgi ve dini rehberlik almaları temel insan hakkıdır lakin ruhsal zorlanma, hastalık ya da bozukluklarda alınması gereken ya da sunulması gereken, ruh sıhhati hizmetidir. Ruh sıhhati hizmeti de ilgili alanlarda yetişmiş olan ruh sıhhati meslek mensupları tarafından verilmelidir.”

“Ruh Sıhhati Alanında Uzman Olmayanların Yapacağı Müdahaleler Kriz Yaratabilir”

TPD, YÖK’ün de duyurusunda belirttiği, ‘bölgede etkilenen, ruh sıhhati açısından “incinebilir grup” olarak tanımlanan çok sayıda çocuk, genç, engelli ve yaşlı bulunduğu’ bilgisine yazısında yer vererek, “Psikoloji ve psikopatoloji bilgisi olmayan bireyler tarafından kişisel muhtaçlık gözetilmeden verilecek dayanağın bireyin yanlış kıymetlendirilmesine, kriz durumunda yaşanan ruhsal zorlanmanın artmasına neden olacağı aşikardır. Afet ve Travma Psikiyatrisi, Travmanın Ruhsal Tesirleri üzere ruh sıhhati meslek mensuplarının alanına giren bu hususlarda ehil olmayan şahısların yapacağı müdahaleler alan ihlaline neden olacaktır” dedi. 

Alan İhlali Eleştirisi!

TPD, YÖK’ün afeti yaşayan şahıslara yönelik psikososyal takviye noktasında ‘din yahut maneviyatla ilgili yardımcı profesyonel meslek kümesi ve maneviyatla ilgili profesyonel meslek mensubu, manevi rehberlik’ vazifelilerinin de devrede olacağına ait açıklamasına reaksiyon göstererek kelam konusu uygulamayla alan ihlali yapıldığına dikkat çekti. TPD, “Bu görevlendirme biçimi, afetin neden olduğu bedensel, zihinsel, ruhsal ve toplumsal yıkımı, bölgedeki acil ruh sıhhati hizmeti gereksinimini görmezden gelmek olacaktır. Yükseköğretim Kurulu’nun süreç içerisindeki takviyesi ve tertibe katkısının çok kıymetli olacağını, davetinizin ülkemizin takviyeye ve dayanışmaya en çok muhtaçlık duyduğu şu günlerde çok değerli olduğunu düşünüyoruz. İlgili yazınızın bu çerçevede psikoloji ve psikopatoloji alanında uzman olmayan hatta ziyan verici olma mümkünlüğü yüksek olan müdahalelere neden olacağından, ruh sıhhati meslek mensuplarına tanımlanmış ruh sıhhati hizmeti sunumunda alan ihlaline yol açacağından ilgi yazınızda bahsedilen “manevi rehberlik ve ruhsal danışma” tabirinin tekrar değerlendirilmesini, ruhsal danışmanlığın yalnızca ruh sıhhati çalışanlarının yapabileceğinin göz önünde bulundurulmasını, görevlendirilecek din vazifelilerinin yalnızca psikososyal takviye sırasında tespit edilen ferdî ihtiyaçlara nazaran dini danışmanlık hudutlarında vazife yapmalarının sağlanmasını ve alanda çalışan psikososyal dayanak elemanlarının dini danışmana yönlendirme ihtiyaçlarına nazaran planlama yapılması için gereğini arz ederiz” dedi. (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)