Etraf ve Şehircilik Bakanlığınca uygulamaya geçirilen Sıfır Atık Projesi çalışmalarının daha ileriye taşınması, içecek ambalajlarının aktif bir halde toplanmasını hedefleyen ve Bakanlığa bağlı olarak vazife yapacak Türkiye Etraf Ajansı kuruldu.

Bu kapsamda, Türkiye Etraf Ajansının Kurulması ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, bugünkü Resmi Gazete’de yayımlandı.

Buna nazaran Ajans, Bakanlıkça belirlenen etraf strateji ve siyasetleri doğrultusunda, depozito idare sistemini kurma, kurdurma, işletme yahut işlettirme, ilgili tarafların depozito idare sistemine dahil olmasını sağlama ve bunların yükümlülüklerini belirleme ile Bakanlıkça belirlenen depozito bedeli, fiyat ve teminatları alma ve iade etme faaliyetlerini yürütecek.

Bakanlıkça depozito uygulamasına mecburî olarak tabi tutulan eserlere yönelik depozito idare sistemi altyapısının oluşturulmasına, uygulanmasına, izlenmesine yönelik müsaade ve onay süreçleri dahil gerekli idari düzenlemeleri ve önlemleri uygulayacak ve gerekli denetimleri yapacak.

Etrafın iyileştirilmesine yönelik faaliyetlerde bulunacak Ajans, sıfır atık idare sisteminin kurulmasına ve uygulanmasına katkı sağlayacak.
Geri kazanılabilir eserlerin kullanımları sonrası ülke iktisadına kazandırılmasına ve geri kazanılabilir atıkların idaresine ait faaliyetlere katkı sağlayacak.

Türkiye Etraf Ajansı, kamuoyunda hassaslık ve farkındalık oluşturmak hedefiyle görsel, işitsel ve yazılı yayınlar hazırlama, yayımlama, basın ve yayın organları ile iş birliği yapma ve kampanya, yarış, tanıtım üzere faaliyetlerde bulunacak.

Eğitim ve sertifika programları düzenleme, bilimsel çalışmalar yapma, dokümantasyon, araştırma ve uygulama merkezleri ile laboratuvar ve müze kurma üzere faaliyetleri de yürütecek ajans, yurt içinde yahut yurt dışında lokal idareler, ulusal yahut milletlerarası kurum yahut kuruluşlar, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve gerçek yahut hukuksal bireylerle iş birliği yapma, ortak projeler geliştirme ve faaliyetlerde bulunma, uygun görülmesi halinde belediyelere, vilayet özel yönetimlerine, eğitim kurumlarına ve başka kurum ve kuruluşlara mali ve teknik dayanak sağlama faaliyetlerini yürütecek.

KİMİ KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILDI

Etrafla ilgili Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Ait Düzenlemeler de bugünkü Resmi Gazete’de yayımlandı.
Buna nazaran Etraf Kanunu’na, şu cümleler eklendi:

“Atık üreticileri, atıklarının idaresini atık idare sorumlusu olarak yetki verilmiş firmalar aracılığıyla da yerine getirebilir. Lakin, Bakanlıkça nitelikleri belirlenen atık üreticilerinin atıklarının idaresini atık idare sorumlusu firmalar aracılığıyla yerine getirmeleri zaruridir. Atık üreticilerinin sorumlulukları ile atık idare sorumlusu firmaların yetkilendirilmesine ve yükümlülüklerine ait yordam ve asıllar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle düzenlenir. Atıkların üretiminin ve ziyanlarının önlenmesi yahut azaltılması ile atıkların geri kazanılması ve geri kazanılabilen atıkların kaynağında başka toplanması temeldir. Sıfır atık idare sistemini kurarak doküman alanlar, cinslerine nazaran kaynağında farklı biriktirdikleri atıklarını, Bakanlıktan etraf lisansı almış atık sürece tesislerine geri kazanımı sağlanmak üzere verebilirler.

Atık idare planlarının hazırlanmasına ve sıfır atık idare sistemine ait metot ve temeller Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir ve bu çerçevede sıfır atık idare sisteminin kurulması ve işletilmesi zaruridir. Atıkların, doğal kaynak ve hammadde kullanımının azaltılması ve geri kazanımın artırılması gayesiyle kullanılması temeldir. Atıkların yahut atıklardan elde edilen geri dönüştürülmüş materyallerin kullanımına yönelik düzenlemeler ile mecburî kullanıma ait temeller Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir. Geri kazanım imkanı olmayan atıklar, yönetmeliklerle belirlenen uygun formüllerle bertaraf edilir. Lisans almakla yükümlü gerçek ve/veya hükmî bireyler ile atık idare sorumlusu firmalardan alınacak teminatlar için idaresinden sorumlu oldukları atıkların çeşidi, ölçüsü ve bertaraf maliyeti temel alınır ve bu teminatlara ait asıllar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir.”

Yapılan değişiklikle Bakanlık, kanun kararlarına uyulup uyulmadığını denetleme yetkisini, gerektiğinde Türkiye Etraf Ajansına, Emniyet Genel Müdürlüğüne, Jandarma Genel Komutanlığına ve Kıyı Güvenlik Komutanlığına devredebilecek.

ETRAF KURALLARINA UYMAYANLARA PARA CEZASI

Etraf Kanunu’nda yer alan idari para cezalarının bir kısmı yine düzenlendi. Buna nazaran, Bakanlıkça belirlenen yöntem ve temellere ters olarak depozitoya tabi eserleri piyasaya sürenlere 20 bin lira, tüketicilere sunanlara (perakende) ise faaliyet alanının her metrekaresi için 15,16 lira, depozito sistemine dahil olmayan satış noktalarına satış alanının her metrekaresi için 100 lira, sıfır atık idare sistemini kurmayanlara yahut kurduğunu belgeleyemeyenlere 20 bin lira para cezası verilecek.

Akaryakıt ve naftanın depolanması, dolumu ve tankerlerle nakliyesine ait Bakanlıkça belirlenen temel ve kriterlere uymayan terminaller ve dolum adaları için 60 bin lira, akaryakıt istasyonları için 30 bin lira, tankerler için 3 bin lira, kapalı koy ve sit alanlarında su eserleri üretim çiftliği kuranlara 100 bin lira ceza uygulanacak.

Denizler, akarsular ve göller ile tarım alanlarından belirlenen temellere muhalif kum ve çakıl alanlara 100 binden 300 bin liraya kadar, bu faaliyetlerin sanat yapılarına ziyan vermesi yahut akarsuyun akış rejimini bozması halinde 300 bin lira, alınan kum ve çakıl için ise metreküp başına 450 lira ceza verilecek.
Bakanlıkça belirlenen yordam ve asıllara muhalif olarak plastik poşetleri üretene, tedarik edene, üreticinin Türkiye dışında olması halinde, üretici tarafından yetkilendirilen temsilciye 15 bin lira, plastik poşetleri belirlenen hususa muhalif olarak fiyatsız verdiği yahut Bakanlıkça belirlenen yöntem ve asıllara ters olarak plastik poşet verdiği tespit edilen satış noktalarına depo alanı hariç kapalı satış alanının her metrekaresi için 15,16 lira, elektronik ortamda satış yapanlara ise 3 binden 30 bin liraya kadar ceza uygulanacak.

Yazılı ihtara karşın, yetki evrakı bulunmaksızın motor yağı değişimi yapan işletmelere 10 bin lira ceza verilecek.

DEPOZİTO UYGULAMASI 2022’YE ERTELENDİ

Yapılan değişiklikle, depozito sistemi uygulamasının başlangıcı 1 Ocak 2021’den 1 Ocak 2022’ye ertelendi.
Mevcutta depozito sistemi kapsamında yalnızca ambalajlar bulunurken, düzenlemeyle pil, elektrikli-elektronik eşyalar, lastikler, akümülatörler de sistem kapsamına alınabilecek.

Etraf Bakanlığı tarafından belirlenen noktalarda motor yağı değişiminin yapılması ve atık motor yağlarının bu yerlere teslim edilmesi mecburî hale getirildi.
e-Skuter ve bisiklete düzenleme Bisiklet yolunun tarifi, e-skuter kullanımına açık, taşıt ve yayaların trafiğine kapalı olacak halde yine yapıldı, e-skuter ve bisiklet şeridi tarifleri Kanun kapsamına alındı.

Karayolları Genel Müdürlüğüne, sorumlu olduğu karayollarının kenarına bisiklet yolu ve gürültü bariyeri yapma ve banketleri bisiklet şeridi olarak işaretleyerek bisiklet ve e-skuter kullanımına uygun hale getirme vazifesi verildi.

Karayollarında bulunan bisiklet yollarında ve şeritlerinde e-bisiklet ve e-skuter kullanabilmek için 15 yaşını bitirmiş olma kuralı getirildi.

Şoförlerin sağa ve sola dönüşlerde, bisiklet yolundaki ve şeridindeki bisiklet ve e-skuter kullananlara birinci geçiş hakkını vermeleri zarurî kılındı.

Başka bisiklet yolu yahut şeridi varsa e-skuter taşıt yolunda sürülemeyecek, motorlu bisikletler bisiklet yolunda sürülemeyecek; e-skuter otoyol, şehirlerarası karayolları ve azami sürat hududu 50 km/s üzerinde olan karayollarında kullanılamayacak, bunlarla sırtta taşınabilen ferdî eşya harici yük ve yolcu taşınması yasak olacak.

Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosiklet şoförlerinin uyması gereken kurallar elektrikli skuter kullananlar için de uygulanacak.

Büyükşehir belediyelerine bisiklet ve e-skuter yol, şerit, park ve şarj istasyonlarını yapma misyonu verildi. Yeniden husus ile ilçe belediyelerine bölge otoparkı ve açık otoparklar yapma, işletme ve bunlara ruhsat verme misyonu verildi.

Büyükşehir belediyelerinin ulaşım ana planlarında bisikletli ulaşıma yer vermesi ya da bisikletli ulaşım ana planını hazırlanması mecburî hale getirildi.
İlçe belediyelerinin otoparkla ilgili elde ettikleri gelirlerin, büyükşehir belediyesine aktarılması uygulamasına son verilerek, tahsil edilen gelirlerin ilçe belediyelerince bölge otoparkı yapılması için gerekli arsa alımları ile otopark imalinde kullanılmasına yönelik düzenleme yapıldı.

Vilayet Özel Yönetimlerine ve belediyelere bisiklet ve e-skuter yol, şerit, park ve şarj istasyonlarını yapma misyonu verildi.

Süreksiz unsurlara nazaran ise Ajansın faaliyetlerine başlamasından itibaren 5 yıl mühletle, kamu işçisi Ajansta süreksiz olarak görevlendirilecek.
Geri kazanım iştirak hisselerinin yüzde 25’i, 1 Ocak 2021’den 31 Aralık 2025’e kadar Ajansa aktarılacak.

Hürriyet